چرا پلمب نشد؟

چهار روز از فاجعه پلاسکو گذشت، با بهت و اشک و فریاد. هنوز به جز چند پیکر، خبری از آتش نشان ها و دیگر افراد مدفون شده نیست. امیدها به زنده ماندشان دارد رنگ می بازد، مخصوصا اینکه دیگر می دانیم آوارها سنگ و آهن نیست، آتش گداخته است. 

اما آنچه از اولین لحظه پس از فروریختن پلاسکو در ذهن همه آمد، این بود که مقصر این حادثه قابل پیش بینی و پیشگیری چه نهادی است. اولین نهادی که انگشت اتهام به سوی آن نشانه رفت، شهرداری بود. یکی از بابت عدم اقدام عملی برای ایمن سازی ساختمان با وجود اطلاع و تذکر به مالکان آن و دیگری از بابت مجهز نکردن آتش نشانی به امکانات پیشرفته تر. هرچند دادستان کل کشور نیز این موضوع که شهرداری در این مورد قصور داشته را تایید کرد، طرفداران شهردار این اتهام ها را سیاسی خواندند و در مقابل وزارت کار را مسئول اقدام عملی و پلمب واحدهای ناایمن اعلام کردند. در این میان عده ای دیگر مالک ساختمان پلاسکو یعنی سازمان مستضعفان را مسئول خواندند، چراکه با وجود اخطارهای شهرداری و آتش نشانی اقدامی در جهت ایمن سازی ساختمان انجام نداده است. با این حال آنچه در این چند روز دیده شده، طبق معمول فرافکنی و دعواهای سیاسی بوده است. نه نهادی مسئولیت فاجعه را برعهده گرفته و نه حتی کسی یک عذرخواهی ساده کرده است. 

شهرداری و بودجه آتش نشانی 

یکی از اصلی ترین انتقادها به شهرداری بحث مجهز کردن آتش نشانی بود. به ویژه اینکه پس از آتش سوزی سال گذشته در خیابان جمهوری که منجر به مرگ دو کارگر شد، مسئولان سازمان آتش نشانی از عدم پرداخت بودجه این سازمان از سوی شهرداری گفته بودند. رحمت‌اله حافظی در این خصوص گفت: در قالب برنامه ۵ سال دوم پیش بینی هزار میلیارد تومان برای تجهیز و آموزش و ارتقای توان فنی سازمان آتش نشانی پیش بینی شده بود که متاسفانه بعضی از دوستان مخالفت کردند و این بودجه را به ۴۰۰ میلیارد تومان کاهش دادند.

وی افزود: در بودجه سال جاری و بر اساس مصوبه شورای شهر ۱۴۰ میلیارد تومان از محل ۲ درصد عوارض ایمنی ساختمان ها برای توسعه ایستگاه های آتش نشانی، تامین تجهیزات مورد نیاز و آموزش پرسنل پیش بینی شده که شهرداری به آتش نشانی ۱۲۰ میلیارد تومان ابلاغ کرده است. از این ۱۴۰ میلیارد تومان تا کنون ۵۴ میلیارد تومان کسب شده ولی ۲۱ میلیارد و پانصد میلیون تومان به آتش نشانی پرداخت شده است. حافظی گفت: در صحن هم تذکر دادیم که با جان مردم بازی نکنید و باید بودجه نوسازی و تجهیز آتش نشانی پرداخت شود، اما کسی توجه نکرد. 

همچنین عضو هیات رییسه فراکسیون امید همچنین با انتقاد از عملکرد برخی نهادها بر لزوم تجهیز آتش‌نشان‌ها توسط شهرداری تهران تاکید کرد و گفت: حادثه پلاسکو برای همه ما هشداردهنده بود.

کواکبیان با اشاره به وظایف مجلس و دولت در این رابطه اعلام کرد: باید به سمت تجهیز آتش‌نشانان حرکت کنیم. معنا ندارد که بخواهیم از کف خیابان با یک شلنگ ساختمان ۱۹ طبقه را اطفا کنیم. چرا آتش‌نشانان ما نباید هلکوپتر آب‌پاش و وسایل ایمنی داشته باشند؟

چه نهادی باید پلاسکو را پلمب می‌کرد؟

اما یکی دیگر از انتقادها از شهرداری درخصوص نظارت به ساختمان های دارای مشکلات ایمنی بود. با شروع انتقادها از شهرداری تهران، رسانه های نزدیک به این نهاد تصاویر اخطارهای متعدد به پلاسکو در سال های گذشته را منتشر کردند. اما انتشار این تصاویر بر انتقادها افزود که چرا شهرداری پس از اخطارها در این سال ها دست به اقدامی عملی برای پلمب این ساختمان نزده است.

موضوعی که حجت الاسلام منتظری دادستان کل کشور نیز بر آن تاکید کرد و گفت: طبق بند 14 ماده 55 قانون شهرداری‌ها، این وظیفه به عهده شهرداری‌هاست و باید به این دست از ساختمان‌ها اخطار و مهلتی تعیین شود و اگر در مهلت معین، اقدام به ایمن سازی نکردند، شهرداری باید ورود کند.

در مقابل اما عده ای پلمب را وظیفه وزارت کار اعلام کردند. خبرگزاری فارس در گزارش می نویسد که پس از حادثه خیابان جمهوری کمیسیونی از سوی دولت تصویب شد. این کمیسیون در یک سالگی حادثه خیابان جمهوری به نتیجه رسید و در قالب مصوبه ای با عنوان «تصویب نامه هیات وزیران در بخش آتش نشانی و امور ایمنی» در قالب بخشی از سند آسیب شناسی کلانشهرها، به تصویب هیات دولت رسید و در خرداد ماه سال بعد از سوی معاون اول رئیس جمهور در قالب کلیه سند آسیب شناسی کلانشهرها به دستگاه های مربوطه ابلاغ شد.

فارس می افزاید: بررسی این مصوبه هیات دولت می تواند بخشی از گره های ماجرا را باز کند؛ در این سند به روشنی به وظایف وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی درباره ایمن سازی واحد های تولیدی، صنفیی و تجاری اشاره شده ؛ در بخشی از این مصوبه آمده است: «قرار گرفتن گزارش های سازمان ها و واحدهای آتش نشانی و خدمات ایمنی شهرداری های کشور در خصوص کارگاه های ناایمن شهری در اولویت بازرسی وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی است».

این گزارش در ادامه به مصاحبه نوذرپور معاون امور شهرداری های سازمان شهرداری ها و دهیاری های در 13 تیرماه سال 94 با روزنامه ایران به بهانه ابلاغ سند آشیب شناسی کلانشهرها با عنوان «نوشدارویی قبل از مرگ کلانشهرها!» اشاره می کند که نوذرپور در آنجا می گوید: براساس این سند، دولت وزارت کار را موظف کرده به محض ارائه گزارش آتش‌نشانی، این مسأله را در اولویت کاری بازرسی‌اش قرار دهداین حکم است و نمی‌توان از آن سرپیچی کرد. یا دولت، شورای عالی حفاظت فنی را هم موظف کرده تا ضوابط و مقررات ایمنی و آتش‌نشانی کارگاه‌ها و واحدهای صنفی، تجاری و تولیدی که وزارت کشور تهیه می‌کند را در نخستین فرصت تصویب کند. خب اگر این مصوبه در گذشته وجود داشت، بسیاری از این ضوابط و مقررات را می‌توانستیم زودتر از اینها لازم الاجرا کنیم.

 در ادامه خبرنگار روزنامه دولتی ایران صریحا از معاون امور شهرداری های معاونت شهرداری ها و دهیاری های وزارت کشور می پرسد «پس اگر این سند اجرایی بشود دستگاهی که در حادثه کوتاهی کرده باید جواب بدهد، در اینجا یعنی وزارت کار نه سازمان آتش‌نشانی، درست است؟» می گوید: « بله، درحقیقت مقصر اصلی باید جوابگو باشد و به نوعی اینکه چه کسی کوتاهی کرده، روشن شده و این بلاتکلیفی‌ها تمام می‌شود؛ ... در همین سند آمده اگر آتش‌نشانی در بازدیدهای موردی خود با یک اشکال فنی در تأسیسات دولتی برخورد کرد و تشخیص داد در صورت بر طرف نشدن، خطر مالی و جانی برای مردم به همراه دارد، دستگاه مسئول مکلف است رفع خطر کند. درحالی که در گذشته این الزام وجود نداشت و در حد یک تذکر بود.»

قاضی پور و وزارت راه!

در این میان اظهارات نادر قاضی‌پور نماینده مردم ارومیه کاملا متفاوت از بقیه است. او با اشاره به حادثه ساختمان پلاسکو گفت: مسئولیت رسیدگی به بافت‌های فرسوده شهری بر عهده وزارت راه و شهرسازی است اما در ارتباط با ساختمان پلاسکو از هرجا حرف به میان آمد اما صحبتی از مسئولیت وزارت راه در قبال فرسودگی این ساختمان و رسیدگی به حل معضلات آن مطرح نشد.

وی با اشاره به بازدید برخی از مقامات عالی رتبه نظام از محل حادثه ساختمان پلاسکو افزود: ما از حضور مسئولان در محل حادثه خوشحال شدیم اما مشاهده نکردیم که آقایان طیب‌نیا و نعمت‌زاده در محل حادثه حضور پیدا کنند.

سخنگوی فراکسیون کارگری مجلس اظهارداشت: از وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی انتظار داریم تا نسبت به اشتغال کارگران شاغل در ساختمان پلاسکو هرچه سریعتر اقدام کنند.

قاضی‌پور در پایان خاطرنشان کرد: ما پس از شروع به کار مجدد مجلس و ارائه گزارش کمیسیون عمران در مورد حادثه ساختمان پلاسکو اقدامات لازم را در خصوص سؤال از وزرا خواهیم داشت.