چهار فرضیه درباره سقوط هواپیمای روسی

با گذشت دو روز از سقوط یک هواپیمای «ایرباس ۳۲۱» روسی در صحرای سینای مصر، هنوز عامل دقیق این حادثه مشخص نشده است. در این شرایط، گزارش برخی منابع حکایت از آن دارد که بر اساس یافته‌های جدید، احتمال تروریستی بودن این واقعه قوت گرفته است. اظهارات امروز یک مقام روس، این فرضیه را بیش از پیش تقویت کرده است. الکساندر نرادکو، رئیس آژانس فدرال هوانوردی روسیه تأیید کرده که هواپیمای مذکور، در حال پرواز و در ارتفاع بالا «تکه تکه» شده است. از سوی دیگر، الکساندر اسناگوفسکی، رئیس شرکت هوایی «متروجت» که هواپیمای مذکور را در مالکیت داشته، ضمن بیان اینکه هیچ پیامی مبنی بر نقص فنی میان خدمه پرواز و برج مراقبت رد و بدل نشده، استدلال کرده که به این ترتیب، تنها دلیل منطقی می‌تواند این باشد که یک «عامل خارجی» باعث سقوط هواپیما شده باشد. یک سخنگوی دولت روسیه نیز در گفت‌و‌گو با «بی بی سی» اظهار داشته فرضیه اقدام تروریستی، به عنوان یکی از گزینه‌های احتمالی در این ماجرا مطرح است.


به این ترتیب، کارشناسان اکنون بیشتر بر این احتمال تمرکز کرده‌اند که سقوط هواپیمای مذکور، به علت بمب‌گذاری در آن بوده باشد؛ هرچند گروه تروریستی داعش در همان روز سقوط اعلام کرد که این هواپیما را با موشک هدف قرار داده، اما کارشناسان اشاره می‌کنند با توجه به ارتفاع بالای پرواز، داعش سلاحی که بتواند چنین هواپیمایی را هدف قرار دهد، در اختیار ندارد. روزنامه «دیلی میل» در گزارشی که ساعاتی پیش درباره آخرین وضعیت تحقیقات این حادثه منتشر کرده، فرضیه بمب‌گذاری در هواپیما را جدی‌تر از دیگر فرضیه‌ها دانسته و می‌نویسد از آنجا که خلبان، پیش از سقوط هواپیما پیامی مبنی بر اعلام وضعیت اضطراری ارسال نکرده و از سوی دیگر، لاشه هواپیما به سمت بیرون خم شده، این احتمال هست که بمبی در درون آن منفجر شده باشد.

بر این اساس، از زمان اعلام سقوط هواپیمای مذکور تاکنون، سه فرضیه درباره آن مطرح شده که تاکنون درباره هیچ یک از آن ها اظهارنظر قطعی و رسمی نشده است. فرضیه نخست، به احتمال وجود «نقص فنی» در هواپیمای سقوط کرده اشاره می‌کند. نخست وزیر مصر ساعاتی پس از سقوط هواپیما اظهار داشت که وجود نقص فنی، محتمل‌ترین دلیل برای این واقعه محسوب می‌شود؛ اما در عین حال اشاره کرد تأیید این امر، نیاز به تحقیقات بیشتری دارد. با این حال، حسام کمال، وزیر هوانوردی مصر اندکی بعد اعلام کرد هیچ نشانه‌ای مبنی بر وجود مشکل در هواپیمای مذکور مشاهده نشده و گزارش‌های اولیه مبنی بر اینکه خلبان پیش از سقوط درخواست فرود اضطراری به دلیل مشکلات فنی داشته، قابل تأیید نیست. با این وجود، همسر کمک خلبان این پرواز اظهار داشته که همسرش پیش از پرواز، در گفت‌و‌گویی تلفنی با وی، از وضعیت هواپیما شکایت کرده بود. در مقابل، شرکت هواپیمای روسی مسئول این پرواز تأکید کرده که هواپیمای مذکور کاملاً آماده پرواز بوده و گزارشی مبنی بر وجود مشکل در آن، در کار نبوده است. هرچند گزارش شده که دم این هواپیما در سال ۲۰۰۱ در هنگام فرود در قاهره آسیب دیده بوده، اما شرکت روسی اشاره کرده که این مشکل همان زمان برطرف شده و از آن زمان تاکنون، مسئله‌ای در این خصوص وجود نداشته است.

فرضیه دوم، مبتنی بر احتمال دخیل بودن خطای انسانی در واقعه سقوط هواپیما است. با این وجود، شرکت هواپیمای روسی اشاره کرده که والری نِموف، خلبان این پرواز، بیش از ۱۲ هزار ساعت تجربه پرواز داشته که ۳۸۶۰ ساعت آن با «ایرباس ۳۲۱» بوده و به همین سبب، هیچ دلیلی برای اینکه بتوان خطای انسانی را عامل سقوط هواپیما دانست، وجود ندارد. البته جعبه‌های سیاه هواپیما که هر دوی آن‌ها یافت شده‌اند، مشتمل بر گفت‌و‌گوهای خلبان و کمک خلبان در کابین هواپیما است و بررسی آن می‌تواند مشخص کند که آیا عامل خطای انسانی نقشی در این واقعه داشته است یا خیر.

فرضیه سوم، سقوط هواپیما به دلیل اصابت یک موشک زمین به هوا به آن است. هرچند داعش ساعتی پس از سقوط هواپیما مدعی شد شاخه این گروه در مصر، با شلیک موشک هواپیمای روسی را ساقط کرده است، اما کارشناسان امنیتی در این ادعا تردید وارده کرده‌اند. با این وجود، بررسی دقیق‌تر لاشه هواپیما و اجزای باقیمانده از آن، می‌تواند به بررسی این فرضیه به طور دقیق یاری برساند. هرچند ویکتور سوروچنکو، مقام ارشد هوانوردی روسیه نیز تأیید کرده که هواپیما در آسمان متلاشی شده، اما در عین حال گفته هنوز برای رسیدن به نتیجه در این زمینه زود است. باید اشاره کرد که هواپیما، در ارتفاعی بسیار بالاتر از برد موشک‌های داعش در پرواز بوده است. از سوی دیگر، کارشناسان ضمن ابراز تردید درباره نقش‌آفرینی داعش، اشاره می‌کنند که دلیلی ندارد شاخه این گروه در مصر با دست زدن به چنین اقدامی، خطر یک انتقام بین‌المللی را به جان بخرد؛ آن هم در شرایطی که اکنون مبارزه اصلی این گروه، با دولت مصر است.

در نهایت، چهارمین فرضیه که در حال حاضر از بقیه جدی‌تر است، به احتمال بمب‌گذاری در هواپیما اشاره می‌کند. با این حال، هنوز شواهد محکمی درباره اینکه بمبی در این هواپیما وجود داشته، به دست نیامده است. افزون بر این، نکته‌ای که جای سوال دارد، این است که چطور بمب‌گذا احتمالی توانسته موانع امنیتی شدید فرودگاه «شرم الشیخ» مصر را پشت سر بگذارد. پروفسور مایکل کلارک، مدیرکل موسسه خدمات متحده سلطنتی انگلیس درباره این موضوع می‌گوید با توجه به اینکه گزارش‌های اولیه، حاکی از «دو تکه شدن» هواپیما بوده، این امر می‌تواند بیانگر انفجار یک بمب باشد، نه خطای انسانی و نقص فنی. به این ترتیب، اکنون این فرضیه بیش از بقیه فرضیه‌ها قوت گرفته و درباره آن بحث می‌شود. هرچند، تأیید این امر نیز نیازمند بررسی دقیق لاشه هواپیما و اجزای آن و همچنین محل سقوط هواپیما است.