روباه‌های کوچکی که سر از هالیوود درآوردند

روباه‌های کوچک اثر لیلین هلمن، نویسنده آمریکایی، تازه‌ترین عنوان از مجموعه ارزشمند «جامانده‌ها»ی نشر قطره است که با نظارت نغمه ثمینی ترجمه و منتشر می‌شوند. این مجموعه به انتشار آثار مهم در تاریخ ادبیات نمایشی، از یونان باستان تا دوران معاصر (قبل از ۱۹۵۰) اختصاص دارد، آثاری که به دلایل مختلف جامانده و تاکنون در ایران فرصت نشر پیدا نکرده‌اند.
لیلین هلمن از مهم‌ترین نمایشنامه‌نویسان آمریکایی قرن بیستم محسوب می‌شود، اوایل قرن (۱۹۰۵) به دنیا آمد و تقریبا در اواخر آن (۱۹۸۴) با زندگی وداع کرد. زندگی هلمن به اندازه خودِ آثارش جالب بود، هم به خاطر دوران پرفراز و نشیبی که شاهد آن بود و گرفتاری‌اش در مکارتیزم که لکه سیاهی برای آمریکای مدعی دموکراسی در میانه قرن بیستم بود (او شرح مفصل این جریان را در کتاب زمانه شیاد نوشته است)؛ و هم به دلیل زندگی مشترک او با دشیل همت که در سبک خود نویسنده‌ای دوران‌ساز و ممتاز بود. همت به دلیل بی‌علاقگی‌اش به تئاتر مدام هلمن را تشویق می‌کرد به جای نمایشنامه داستان بنویسد، اما در تقدیر او اینگونه رقم خورده بود که با یکی از موفق‌ترین نمایشنامه‌نویسان روزگار خود زندگی کند. برخی از نمایشنامه‌های هلمن در دوران خود قریب به هفتصد اجرا داشته‌اند. البته هلمن به خصوص در ایام جوانی آثار داستانی هم نوشته است اما شهرت و اعتبار او امروزه بیش از هر چیز مدیون نمایشنامه‌هایی است که از او برجای مانده است.
روباه‌های کوچک نمایشنامه‌ای سه پرده‌ای ست با ده شخصیت که در اوایل قرن بیستم می‌گذرد. محل آن یک شهر جنوبی کوچک و خانه‌ای اعیانی است. هلمن در این نمایشنامه که در سال ۱۹۳۹ به اجرا گذاشته شد، نگاهی واقع‌گرایانه و انتقادی به خرده بورژوازی دارد. این نمایشنامه همانند دیگر آثار هلمن از درون سنتی در نمایشنامه‌نویسی بیرون آمده که در آن استحکام داستان بیشترین اهمیت را دارد. به عبارت دیگر از منظر روایی به نمایش‌های کلاسیک نزدیک‌تر است تا شیوه‌های مدرن روایی در ادبیات نمایشی. از همین رو بود که هالیوود نیز به این نوع آثار روی خوش نشان می‌داد تا دستمایه ساخت فیلم سینمایی شوند.
لیلین هلمن در روباه‌های کوچک بیش از توجه به موقعیت‌های نمایشی یا ترتیب دادن بازی نمایشی، دلبسته تعریف کردن یک داستان کامل برخوردار از چهارچوبی محکم براساس سنت‌های روایی کلاسیک ادبیات نمایشی است. همین نکته که باعث شده است اثر حاضر به یکی از متون آموزش نمایشنامه‌نویسی کلاسیک در آمریکا بدل شود؛ از دیگر سو موجب کم‌توجهی علاقه‌مندان ادبیات نمایشی مدرن به روباه‌های کوچک شده است، چنانکه آن را اثری متوسط ارزیابی می‌کنند. با این اوصاف به نظر می‌رسد توصیه دشیل همت به هلمن چندان هم به دلیل بی‌علاقگی‌اش به نمایشنامه‌نوسی نبوده است و احتمالا به هلمن می‌گفته تو که روی سن تئاتر  به این خوبی داستان تعریف می‌کنی، چرا آن را در قالب داستان نمی‌نویسی؟
به هر روی هلمن خود روباه‌های کوچک را برای هالیوود تبدیل به فیلمنامه کرد و ویلیام وایلر آن را جلوی دوربین برد و هلمن را کاندیدای اسکار بهترین فیلمنامه آن سال کرد.
در انتهای کتاب حاضر به سنت معمول در مجموعه جامانده‌های نشر قطره مقاله‌ای درباره این نمایشنامه با عنوان «بورژواهای کوچک» نوشته محمد رضایی‌راد منتشر شده است که تحلیلی خواندنی از روباه‌های کوچک، شاخصه‌ها و سنتی که از آن بیرون آمده به مخاطب ارائه می‌کند.

روباه‌های کوچک
نویسنده: لیلین هلمن
مترجم: آزاده شهمیری
نشر قطره
قیمت: 10 هزار تومان
۱۵۶ صفحه