سیدعبدالجواد موسوی
یادداشت آقای عباس عبدی در رد و نفی سخنان آقای هاشمی رفسنجانی مورد استقبال خیلی‌ها قرار گرفت. هم دشمنان آقای هاشمی که مدعی اصولگرایی هستند به شدت از این یادداشت استقبال کردند و هم دوستان بسیاری در اردوگاه اصلاح‌طلبان. تکلیف مدعیان اصولگرایی که روشن است. آنها از هر حرفی که در تقابل با آقای هاشمی باشد استقبال می‌کنند و برایشان فرقی نمی‌کند چه کسی و از چه موضعی با آقای هاشمی مخالفت کند. صرف مخالفت با آقای هاشمی از منظر آنها ارزشمند است.
اما دوستان اصلاح‌طلب حرف‌های آقای هاشمی را مغایر با ادبیات اصلاح‌طلبانه فرض کردند و از همین منظر با آقای عبدی احساس همدلی و هم‌سخنی کردند. نگارنده نیز تا جایی که آقای عبدی اصلاح‌طلبی را یک روش دانسته‌اند و نه یک هدف با ایشان موافقم اما چند ایراد به نقد ایشان وارد می‌دانم و گمان می‌کنم نتایجی که آقای عبدی گرفته‌اند محصول مقدمه غلطی است که چیده‌اند. آقای هاشمی گفته‌اند چرا شخصی را که شبیه‌ترین فرد به بنیان‌گذار جمهوری اسلامی است رد صلاحیت کرده‌اند و آقای عبدی همین سخن را نشانه قومی‌گرایی دانسته‌اند و گفته‌اند صلاحیت ربطی به انتساب به یک خاندان ندارد.
سخن درستی است اما به شرطی که منظور آقای هاشمی از شباهت صرفا شباهت ظاهری بوده باشد که به نظر می‌رسد این‌گونه نیست. در خاندان امام خمینی هستند کسانی که از حیث ظاهر شباهت بیشتری به بنیان‌گذار انقلاب دارند. من فکر می‌کنم منظور آقای هاشمی از شخصیتی که اشبه به امام است شخصی است که به لحاظ منش و روش به امام نزدیک‌تر از دیگران است. البته که شباهت ظاهری نیز ممکن است در این ماجرا نقش پررنگی داشته باشد اما شرط کافی نیست.
فی‌المثل اگر سیدحسن خمینی هیچ شأن و منزلت علمی‌ای نمی‌داشت و در حوزه علمیه صاحب جایگاهی نبود و همچنین با انقلاب و قضایای سیاسی نیز بیگانه بود باز هم آقای هاشمی ایشان را اشبه به امام خطاب می‌کرد؟ پاسخ این پرسش قطعا خیر است.علاوه بر اینها آقای هاشمی یک سیاستمدار پراگماتیست به معنای حقیقی کلمه است. باید بدانیم او با چه کسانی سخن می‌گوید. مخاطب سخنان آقای هاشمی کسانی هستند که در این سال‌ها بیشترین بهره را از شبیه‌سازی تاریخی گرفته‌اند.
کسانی که با شبیه‌سازی جریانات چندسال پیش به تاریخ صدر اسلام آقای هاشمی و امثالهم را به کسانی تشبیه می‌کردند که روزگاری در رکاب پیامبر اسلام شمشیر می‌زدند و سرانجام به سودای ریاست و صدارت به جبهه دشمنان رسول خدا پیوستند. آقای هاشمی که با بشیریه و داریوش شایگان سخن نمی‌گوید، با کسانی حرف می‌زند که گوش‌هایشان صرفا با چنین ادبیاتی آشناست و اتفاقا به کارگیری چنین ادبیاتی نشان از هوشمندی آقای هاشمی دارد. ضمن اینکه توده‌های مردم نیز این ادبیات را خوب درک می‌کنند.
پیش کشیدن بحث بدهکار و طلبکار را هم باید در چنین زمینه‌ای فهم کرد. این را هم نباید از نظر دور داشت که آقای هاشمی از همه تریبون‌های رسمی محروم است و به ناچار باید سخن خود را به گونه‌ای تدارک ببیند که به گوش همگان برسد. به نظر می‌رسد بخشی از تندی سخنان آقای هاشمی به همین موضوع برمی‌گردد. تا چند سال پیش آقای هاشمی مشهور بود به اینکه دفاعش از دیگران و حتی مدیران زیر دستش را علنی نمی‌کند و به جای هیاهو به راه انداختن سعی می‌کند از قدرت لابی‌گری‌اش استفاده کند و به همین دلیل بود که او را سیاستمدار پشت پرده می‌خواندند.
اینکه امروز او صراحتا از عقایدش سخن می‌گوید دو دلیل می‌تواند داشته باشد؛ یا اینکه به قول خودش دیگر قدرتی ندارد که برای رد صلاحیت‌ها به کسی فشار بیاورد و یا اینکه از همه امکاناتش برای پیشبرد مقاصد سیاسی‌اش بهره گرفته است و دیگر چاره‌ای جز سخن گفتن صریح و هشدار آشکار باقی نمانده است.
اما دوستان اصلاح‌طلب حرف‌های آقای هاشمی را مغایر با ادبیات اصلاح‌طلبانه فرض کردند و از همین منظر با آقای عبدی احساس همدلی و هم‌سخنی کردند. نگارنده نیز تا جایی که آقای عبدی اصلاح‌طلبی را یک روش دانسته‌اند و نه یک هدف با ایشان موافقم اما چند ایراد به نقد ایشان وارد می‌دانم و گمان می‌کنم نتایجی که آقای عبدی گرفته‌اند محصول مقدمه غلطی است که چیده‌اند. آقای هاشمی گفته‌اند چرا شخصی را که شبیه‌ترین فرد به بنیان‌گذار جمهوری اسلامی است رد صلاحیت کرده‌اند و آقای عبدی همین سخن را نشانه قومی‌گرایی دانسته‌اند و گفته‌اند صلاحیت ربطی به انتساب به یک خاندان ندارد.
سخن درستی است اما به شرطی که منظور آقای هاشمی از شباهت صرفا شباهت ظاهری بوده باشد که به نظر می‌رسد این‌گونه نیست. در خاندان امام خمینی هستند کسانی که از حیث ظاهر شباهت بیشتری به بنیان‌گذار انقلاب دارند. من فکر می‌کنم منظور آقای هاشمی از شخصیتی که اشبه به امام است شخصی است که به لحاظ منش و روش به امام نزدیک‌تر از دیگران است. البته که شباهت ظاهری نیز ممکن است در این ماجرا نقش پررنگی داشته باشد اما شرط کافی نیست.
فی‌المثل اگر سیدحسن خمینی هیچ شأن و منزلت علمی‌ای نمی‌داشت و در حوزه علمیه صاحب جایگاهی نبود و همچنین با انقلاب و قضایای سیاسی نیز بیگانه بود باز هم آقای هاشمی ایشان را اشبه به امام خطاب می‌کرد؟ پاسخ این پرسش قطعا خیر است.علاوه بر اینها آقای هاشمی یک سیاستمدار پراگماتیست به معنای حقیقی کلمه است. باید بدانیم او با چه کسانی سخن می‌گوید. مخاطب سخنان آقای هاشمی کسانی هستند که در این سال‌ها بیشترین بهره را از شبیه‌سازی تاریخی گرفته‌اند.
کسانی که با شبیه‌سازی جریانات چندسال پیش به تاریخ صدر اسلام آقای هاشمی و امثالهم را به کسانی تشبیه می‌کردند که روزگاری در رکاب پیامبر اسلام شمشیر می‌زدند و سرانجام به سودای ریاست و صدارت به جبهه دشمنان رسول خدا پیوستند. آقای هاشمی که با بشیریه و داریوش شایگان سخن نمی‌گوید، با کسانی حرف می‌زند که گوش‌هایشان صرفا با چنین ادبیاتی آشناست و اتفاقا به کارگیری چنین ادبیاتی نشان از هوشمندی آقای هاشمی دارد. ضمن اینکه توده‌های مردم نیز این ادبیات را خوب درک می‌کنند.
پیش کشیدن بحث بدهکار و طلبکار را هم باید در چنین زمینه‌ای فهم کرد. این را هم نباید از نظر دور داشت که آقای هاشمی از همه تریبون‌های رسمی محروم است و به ناچار باید سخن خود را به گونه‌ای تدارک ببیند که به گوش همگان برسد. به نظر می‌رسد بخشی از تندی سخنان آقای هاشمی به همین موضوع برمی‌گردد. تا چند سال پیش آقای هاشمی مشهور بود به اینکه دفاعش از دیگران و حتی مدیران زیر دستش را علنی نمی‌کند و به جای هیاهو به راه انداختن سعی می‌کند از قدرت لابی‌گری‌اش استفاده کند و به همین دلیل بود که او را سیاستمدار پشت پرده می‌خواندند.
اینکه امروز او صراحتا از عقایدش سخن می‌گوید دو دلیل می‌تواند داشته باشد؛ یا اینکه به قول خودش دیگر قدرتی ندارد که برای رد صلاحیت‌ها به کسی فشار بیاورد و یا اینکه از همه امکاناتش برای پیشبرد مقاصد سیاسی‌اش بهره گرفته است و دیگر چاره‌ای جز سخن گفتن صریح و هشدار آشکار باقی نمانده است.
نظر شما
