نگاهی به ماهیت سفر اخیر حریری و مشعل به آنکارا
بعد از شکست تقریبی مذاکرات صلح سوریه و پیشروی‌های ارتش سوریه در مناطق تحت اشغال تروریست‌ها، به نظر می‌رسد تحرکات سیاسی، دیپلماتیک و نظامی جدیدی در منطقه در حال شکل‌گیری است. در همین راستا، باید به سفر خالد مشعل رئیس دفتر سیاسی جنبش مقاومت اسلامی فلسطین (حماس) به ترکیه در سه شنبه هفته گذشته و در ادامه، دیدار سعد حریری، رئیس جریان «المستقبل» لبنان با رجب طیب اردوغان، رئیس‌جمهور ترکیه اشاره کرد. این در حالی است که همزمان، گزارش‌هایی از تسریع روند عادی‌سازی روابط کشورهای منطقه با رژیم اسرائیل نیز منتشر می‌شود.
دیدار اردوغان و خالد مشعل که اعضای کمیته برگزاری همایش «تشکر ترکیه» هم در آن حضور داشتند، روز سه شنبه بیش از یک ساعت به طول انجامید و بدون حضور رسانه‌های گروهی در نهاد ریاست جمهوری ترکیه در شهر آنکارا برگزار شد. در ادامه، باید به دیدار روز پنج شنبه سعد حریری و اردوغان نیز اشاره کرد. سعد حریری، نخست‌وزیر اسبق لبنان بعداز دیدار با رجب طیب اردوغان، رئیس‌جمهوری ترکیه گفت: «با اردوغان درباره اوضاع لبنان، تحولات منطقه، روابط لبنان و ترکیه و نقش ایران در منطقه گفتگو کردم». پس از این دیدار که در استانبول انجام شد، حریری گفت: «برای اردوغان، تأثیر خلأ ریاست‌جمهوری بر اوضاع لبنان، به ویژه در زمینه‌های اقتصادی و سیاسی را تشریح کردم». حریری در خصوص ایران نیز مدعی شد: «ما خواهان روابط خوب با ایران هستیم اما مداخله‌های منفی ایران در کشورهای منطقه، موجب شده نتوان به روابط خوب با این کشور دست یافت».
اما پرده سوم این تحرکات به دیدار احمد داووداوغلو، نخست‌وزیر ترکیه با خالد مشعل، رئیس دفتر سیاسی حماس و ریاض حجاب، هماهنگ‌کننده هیئت مخالفان سوریه در دوحه قطر مربوط می‌شود. داود اوغلو که در سفری دو روزه به قطر رفته بود، با خالد مشعل در دوحه دیدار کرد. به گزارش خبرگزاری «آناتولی» ترکیه، این دیدارها پنجشنبه در هتل «فورسیزن» دوحه به صورت جداگانه بوده و دیدار داووداووغلو با خالد مشعل یک ساعت طول کشیده است. این دیدارها پشت درهای بسته و به دور از چشم رسانه‌ها بوده است. حال سؤال اینجاست که این تحرکات جدید برای چیست و ترکیه به همراه خالد مشعل، سعد حریری و همچنین حاکمان قطر چه اهدافی را دنبال می‌کنند؟
روزنامه لبنانی «البناء» در این زمینه نوشت: «حضور همزمان سعد حریری و خالد مشعل در آنکارا پس از سفر حجاب ریاض به ترکیه و همچنین دیدار مشعل و ریاض حجاب در قطر، از تشدید اوضاع در منطقه و آمادگی برای تعامل با شرایط جدید حکایت دارد». در ادامه این مطلب آمده: «در مورد سفر حریری به ترکیه، باید گفت که وی سعی دارد در این لحظات در سایه رهبری مؤثر ترکیه در قلب حوادث این کشور حضور داشته باشد؛ اما نکته مهم‌تر، زمان‌بندی سفرهای سه شخصیت انجام شده به ترکیه، شامل سعد حریری، خالد مشعل و ریاض حجاب است که نشان دهنده تلاش‌های تنش‌آفرینی است که منطقه خود را برای استقبال از آن آماده می‌کند. این رویکرد نشان می‌دهد که بنابه تصمیم ترک‌ها و براساس جنایت‌هایی که گروه‌های مسلح در حلب انجام داده و عملیاتی که رسانه‌های مزدور منطقه و رژیم‌های عرب حاشیه خلیج فارس برای متهم کردن دولت سوریه به جنایت‌های انجام شده در حلب در پیش گرفته‌اند، تصمیم مهمی برای منطقه در نظر گرفته شده است».
بدون شک، تحرکات این شخصیت‌ها در استانبول و دوحه و مواضع آن‌ها در راستای اقدامات تنش‌آفرین آینده است. به نظر می‌رسد تحولات سوریه و پیشروی‌های ارتش سوریه و شکست تروریست‌ها محور این ملاقات‌ها باشد. دیدار خالد مشعل و داوود اغلو با ریاض حجاب می‌تواند منعکس کننده همین موضوع باشد. وزیر خارجه ترکیه در جریان همین سفر به دوحه در گفت‌وگو با شبکه قطری «الجزیره» اعلام کرد که اگر شرایط اقتضا کند، ترکیه وارد سوریه خواهد شد. از سوی دیگر، سعد حریری نیز در دیدار با اردوغان به ایران تاخته و ایران را به مداخله منفی در کشورهای خاورمیانه متهم کرد. این ادعای حریری را باید در راستای تضعیف محور مقاومت و زیر سؤال بردن حمایت‌های ایران از حزب الله لبنان ارزیابی کرد.
بدون شک، چنین سفرها و دیدارهایی با هدف تشدید اوضاع و دامن زدن به منازعات و اختلافات منطقه‌ای صورت می‌گیرد و به نظر می‌رسد در حال حاضر منطقه در آستانه ورود به برهه جدیدی از بحران است که مرکز ثقل آن را باید سوریه دانست. در واقع، پیشروهای ارتش سوریه به ویژه در حلب و شکست سیاسی- نظامی معارضان سوری در صحنه میدانی و دیپلماتیک، این بازیگران را برای تغییر معادلات به تکاپو واداشته است و سفرها و ملاقات‌های کنونی را نیز باید در همین راستا ارزیابی کرد.
اما همان‌گونه که اشاره شد، همزمان با روند فوق، روند دیگری نیز در سطح منطقه در جریان است که جهت‌گیری آن را نیز اساساً می‌توان علیه ایران و محور مقاومت ارزیابی کرد؛ یعنی عادی‌سازی روابط کشورهای منطقه با رژیم اسرائیل. امروز، روزنامه «السفیر» در مطلبی به همین موضوع پرداخته و با اشاره به تاریخچه روابط کشورهای عرب خلیج فارس، به ویژه عربستان سعودی با رژیم اسرائیل، تاکید کرد که دیگر روابط تل آویو با کشورهای عرب خلیج فارس از طریق میانجی‌ها یا طرف ثالث نیست، بلکه مستقیم است. مثال این امر نیز مغازه‌های لیف لفایف، میلیاردر اسرائیلی در نیویورک و لندن و دبی است. همچنین صد‌ها اسرائیلی از طریق شرکت هواپیمایی قطر ایرویز به شرق دور سفر می‌کنند و با گذرنامه‌های اسرائیلی در فرودگاه دوحه فرود می‌آیند. البته با وجود همه آنچه ظاهر و علنی شده، بیشتر روابط همچنان سرّی و محرمانه است.
گفتنی است دو روز پیش رئیس‌جمهور ترکیه نیز اعلام کرد دور جدید مذاکره با رژیم اسرائیل که از ماه آینده میلادی آغاز می‌شود، بر مسأله برق و آب نوار غزه و دیگر طرح‌های مرتبط با ساکنان تمرکز خواهد داشت. رجب طیب اردوغان اعلام کرد نمایندگانش در آخرین تلاش خود برای رسیدن به توافق با رژیم اسرائیل، ماه می با فرستادگان این رژیم دیدار خواهند کرد.
دیدار اردوغان و خالد مشعل که اعضای کمیته برگزاری همایش «تشکر ترکیه» هم در آن حضور داشتند، روز سه شنبه بیش از یک ساعت به طول انجامید و بدون حضور رسانه‌های گروهی در نهاد ریاست جمهوری ترکیه در شهر آنکارا برگزار شد. در ادامه، باید به دیدار روز پنج شنبه سعد حریری و اردوغان نیز اشاره کرد. سعد حریری، نخست‌وزیر اسبق لبنان بعداز دیدار با رجب طیب اردوغان، رئیس‌جمهوری ترکیه گفت: «با اردوغان درباره اوضاع لبنان، تحولات منطقه، روابط لبنان و ترکیه و نقش ایران در منطقه گفتگو کردم». پس از این دیدار که در استانبول انجام شد، حریری گفت: «برای اردوغان، تأثیر خلأ ریاست‌جمهوری بر اوضاع لبنان، به ویژه در زمینه‌های اقتصادی و سیاسی را تشریح کردم». حریری در خصوص ایران نیز مدعی شد: «ما خواهان روابط خوب با ایران هستیم اما مداخله‌های منفی ایران در کشورهای منطقه، موجب شده نتوان به روابط خوب با این کشور دست یافت».
اما پرده سوم این تحرکات به دیدار احمد داووداوغلو، نخست‌وزیر ترکیه با خالد مشعل، رئیس دفتر سیاسی حماس و ریاض حجاب، هماهنگ‌کننده هیئت مخالفان سوریه در دوحه قطر مربوط می‌شود. داود اوغلو که در سفری دو روزه به قطر رفته بود، با خالد مشعل در دوحه دیدار کرد. به گزارش خبرگزاری «آناتولی» ترکیه، این دیدارها پنجشنبه در هتل «فورسیزن» دوحه به صورت جداگانه بوده و دیدار داووداووغلو با خالد مشعل یک ساعت طول کشیده است. این دیدارها پشت درهای بسته و به دور از چشم رسانه‌ها بوده است. حال سؤال اینجاست که این تحرکات جدید برای چیست و ترکیه به همراه خالد مشعل، سعد حریری و همچنین حاکمان قطر چه اهدافی را دنبال می‌کنند؟
روزنامه لبنانی «البناء» در این زمینه نوشت: «حضور همزمان سعد حریری و خالد مشعل در آنکارا پس از سفر حجاب ریاض به ترکیه و همچنین دیدار مشعل و ریاض حجاب در قطر، از تشدید اوضاع در منطقه و آمادگی برای تعامل با شرایط جدید حکایت دارد». در ادامه این مطلب آمده: «در مورد سفر حریری به ترکیه، باید گفت که وی سعی دارد در این لحظات در سایه رهبری مؤثر ترکیه در قلب حوادث این کشور حضور داشته باشد؛ اما نکته مهم‌تر، زمان‌بندی سفرهای سه شخصیت انجام شده به ترکیه، شامل سعد حریری، خالد مشعل و ریاض حجاب است که نشان دهنده تلاش‌های تنش‌آفرینی است که منطقه خود را برای استقبال از آن آماده می‌کند. این رویکرد نشان می‌دهد که بنابه تصمیم ترک‌ها و براساس جنایت‌هایی که گروه‌های مسلح در حلب انجام داده و عملیاتی که رسانه‌های مزدور منطقه و رژیم‌های عرب حاشیه خلیج فارس برای متهم کردن دولت سوریه به جنایت‌های انجام شده در حلب در پیش گرفته‌اند، تصمیم مهمی برای منطقه در نظر گرفته شده است».
بدون شک، تحرکات این شخصیت‌ها در استانبول و دوحه و مواضع آن‌ها در راستای اقدامات تنش‌آفرین آینده است. به نظر می‌رسد تحولات سوریه و پیشروی‌های ارتش سوریه و شکست تروریست‌ها محور این ملاقات‌ها باشد. دیدار خالد مشعل و داوود اغلو با ریاض حجاب می‌تواند منعکس کننده همین موضوع باشد. وزیر خارجه ترکیه در جریان همین سفر به دوحه در گفت‌وگو با شبکه قطری «الجزیره» اعلام کرد که اگر شرایط اقتضا کند، ترکیه وارد سوریه خواهد شد. از سوی دیگر، سعد حریری نیز در دیدار با اردوغان به ایران تاخته و ایران را به مداخله منفی در کشورهای خاورمیانه متهم کرد. این ادعای حریری را باید در راستای تضعیف محور مقاومت و زیر سؤال بردن حمایت‌های ایران از حزب الله لبنان ارزیابی کرد.
بدون شک، چنین سفرها و دیدارهایی با هدف تشدید اوضاع و دامن زدن به منازعات و اختلافات منطقه‌ای صورت می‌گیرد و به نظر می‌رسد در حال حاضر منطقه در آستانه ورود به برهه جدیدی از بحران است که مرکز ثقل آن را باید سوریه دانست. در واقع، پیشروهای ارتش سوریه به ویژه در حلب و شکست سیاسی- نظامی معارضان سوری در صحنه میدانی و دیپلماتیک، این بازیگران را برای تغییر معادلات به تکاپو واداشته است و سفرها و ملاقات‌های کنونی را نیز باید در همین راستا ارزیابی کرد.
اما همان‌گونه که اشاره شد، همزمان با روند فوق، روند دیگری نیز در سطح منطقه در جریان است که جهت‌گیری آن را نیز اساساً می‌توان علیه ایران و محور مقاومت ارزیابی کرد؛ یعنی عادی‌سازی روابط کشورهای منطقه با رژیم اسرائیل. امروز، روزنامه «السفیر» در مطلبی به همین موضوع پرداخته و با اشاره به تاریخچه روابط کشورهای عرب خلیج فارس، به ویژه عربستان سعودی با رژیم اسرائیل، تاکید کرد که دیگر روابط تل آویو با کشورهای عرب خلیج فارس از طریق میانجی‌ها یا طرف ثالث نیست، بلکه مستقیم است. مثال این امر نیز مغازه‌های لیف لفایف، میلیاردر اسرائیلی در نیویورک و لندن و دبی است. همچنین صد‌ها اسرائیلی از طریق شرکت هواپیمایی قطر ایرویز به شرق دور سفر می‌کنند و با گذرنامه‌های اسرائیلی در فرودگاه دوحه فرود می‌آیند. البته با وجود همه آنچه ظاهر و علنی شده، بیشتر روابط همچنان سرّی و محرمانه است.
گفتنی است دو روز پیش رئیس‌جمهور ترکیه نیز اعلام کرد دور جدید مذاکره با رژیم اسرائیل که از ماه آینده میلادی آغاز می‌شود، بر مسأله برق و آب نوار غزه و دیگر طرح‌های مرتبط با ساکنان تمرکز خواهد داشت. رجب طیب اردوغان اعلام کرد نمایندگانش در آخرین تلاش خود برای رسیدن به توافق با رژیم اسرائیل، ماه می با فرستادگان این رژیم دیدار خواهند کرد.
نظر شما
