اظهارات رئیس «سیا» درباره توافق هسته‌ای ایران و دولت روحانی
بیش از یک سال از حصول توافق هسته‌ای میان ایران و گروه ۱+۵ می‌گذرد و همچنان بحث‌ها درباره ابعاد و جنبه‌های مختلف این توافق و پیامدها و دستاوردهای آن، به شدت در محافل مختلف در جریان است. در همین راستا، جان برنان، رئیس سازمان اطلاعات مرکزی آمریکا (سیا) روز جمعه در اجلاس سالانه «همایش امنیتی اسپن» در بخش کوتاهی از اظهاراتش که بیشتر بر موضوع سوریه متمرکز شده بود، به موضوع ایران و توافق هسته‌ای نیز پرداخت. برنان در پاسخ به این سؤال که آیا توافق هسته‌ای تغییری در لحن و اقدامات ایران ایجاد کرده یا نه، گفت: «تصور می‌کنم که این توافق، کار درستی بود که انجام شد؛ زیرا جلوی پیگیری برنامه تسلیحات هسته‌ای آن‌ها را گرفت. این کار، رئیس‌جمهور روحانی را هم که از دید ما بین عناصر فعال در ایران فردی بسیار میانه‌روتر به شمار می‌آید، تقویت کرد. او باید دستاوردهای بیشتری داشته باشد تا حمایت بیشتری جلب کند؛ به این دلیل که در حکومت ایران، بین تندروها و میانه‌روها رقابت وجود دارد».
وی افزود: «زمانی که ما در مورد ایران صحبت می‌کنیم، برخی تصور می‌کنند که این یک کشور یکدست است؛ اما اینطور نیست. درست مثل ایالات متحده که درون محیط سیاسی‌اش اختلاف نظر وجود دارد. بنابراین، در حالی که آن‌ها سال آینده انتخابات برگزار می‌کنند، ما به دقت اوضاع را تحت نظر خواهیم داشت تا ببینیم موازنه رقابتی که درون حکومت وجود دارد، چطور پیش می‌رود». رئیس آژانس مرکزی اطلاعات آمریکا در مورد روحانی گفت: «به نظرم روحانی نشان داده که علاقمند است ایران را به جامعه بین‌المللی بازگرداند. نگرانی من این است که بسیاری از ایرانی‌ها انتظار داشتند که با آزاد شدن دارایی‌های این کشور، پول به زندگی آن‌ها سرازیر شود، اما خوب این مسئله زمان می‌برد».
وی ادامه داد: «درآمد و پولی که آزاد و وارد ایران شده، الان برای تقویت واحد پولی این کشور هزینه شده یا برای توسعه زیرساخت‌ها هزینه می‌شود، به همین جهت مشخص شدن آثار گسترده‌تر آن بر زندگی مردم ایران، کمی زمان می‌برد». برنان در ادامه در پاسخ به این سؤال که برجام چه تأثیری بر روابط دوجانبه تهران و واشنگتن داشته، گفت: «در حال حاضر مذاکرات گسترده‌ای میان دولت ایالات متحده و دولت ایران در مورد برخی از موضوعات حل‌نشده در جریان است؛ از جمله در مورد اینکه نظام مالی بین‌المللی چطور باید با ایرانی که حالا کمتر در محاصره تحریم‌ها قرار دارد، رفتار کند. بنابراین، گفت‌وگوها ادامه دارد و طرف ایرانی هم ناراحتی‌هایی دارد. با این حال، تصور می‌کنم که تا الان پایبندی به توافق خوب بوده است. معتقدم که اوضاع دارد خوب، پیش می‌رود. آهسته، اما خوب».
در همین راستا، خبرگزاری «رویترز» نیز امروز در مطلبی به بررسی جدیدترین موانع بر سر راه اجرای برجام پرداخته و می‌نویسد، رأی انگلیسی‌ها به خروج از اتحادیه اروپا (برگزیت) و همچنین شخصیتی چون دونالد ترامپ به عنوان نامزد انتخابات ریاست جمهوری آمریکا، تلاش دولت‌های غربی برای ترغیب بانک‌های بین المللی جهت تعامل با ایران را فلج کرده است. در این فضا، عدم اطمینان‌های موجود، بر تلاش تهران برای جذب سرمایه‌های خارجی جهت احیای اقتصاد خود سایه افکنده است: عدم اطمینان نسبت به آینده سیاسی و اقتصادی انگلیس؛ نسبت به اینکه ترامپ، به عنوان فردی که خواستار لغو توافق هسته‌ای ایران است، به کاخ سفید راه خواهد یافت یا خیر و عدم اطمینان نسبت به اینکه بانک‌های بین المللی در صورت تعامل با ایران، در معرض تحریم‌های یکجانبه آمریکا قرار خواهند گرفت یا خیر.
ناکامی ایران در کسب دسترسی کامل به نظام مالی جهانی، یک سال پس از امضای توافق هسته‌ای با گروه ۱+۵، سبب تشدید رقابت‌های سیاسی داخلی در این کشور نیز شده است. این امر همچنین فشار را بر رئیس جمهور حسن روحانی ـ که به دنبال حفظ کرسی خود در انتخابات سال آینده است ـ افزایش داده است، زیرا او بر سر جذب سرمایه‌های خارجی به منظور کمک به بهبود استانداردهای زندگی مردم حساب کرده بود. بر اساس توافق هسته‌ای، تحریم‌های مالی بین المللی علیه ایران در ژانویه سال جاری میلادی رسماً برداشته شد، اما تاکنون، ایران تنها توانسته با شمار معدودی از مؤسسات کوچک خارجی وارد تعامل شود. یک مقام ارشد ایرانی گفته، تهران در پی ارزیابی گزینه‌های بدیل است: «تا زمانی که بانک‌های بزرگ اروپایی نسبت به بازگشت به ایران تردید دارند، ایران به کار با بانک‌ها و نهادهای کوچکتر ادامه خواهد داد».
گفتنی است، بانک‌های آمریکایی هنوز به دلیل تحریم‌های یکجانبه ایالات متحده علیه ایران، اجازه معامله با این کشور را ندارند. شرکت‌های اروپایی نیز با مشکلات مهمی مواجه هستند که یکی از مهمترین آن‌ها، عدم اجازه استفاده از دلار در معاملات با ایران و عدم اجازه استفاده از سیستم مالی آمریکا برای انجام این تعاملات و تبادلات است. همه این‌ها در حالی است که دولت انگلیس اعلام کرده خود را به برطرف کردن نگرانی‌های بانک‌ها متعهد می‌داند و وزارت خزانه داری آمریکا نیز گفته، در مسیر انجام تبادلات قانونی بانک‌ها و مؤسسات مختلف با ایران، مانع ایجاد نخواهد کرد.
با این حال، مقامات ایرانی و همچنین بانکداران خارجی بر این باورند که تحولات سیاسی انگلیس در پی رأی ماه گذشته به خروج از اتحادیه اروپا، سبب عطف توجه دولت این کشور ودیگر دولت‌ها اروپایی شده و این احتمال که شوک ناشی از برگزیت، اقتصاد انگلیس را دچار رکود کند، سبب محتاط شدن بیش از پیش بانک‌ها شده است. افزون بر این، بانک‌های اروپایی به طور کلی انتخابات ریاست جمهوری امسال آمریکا را یک ریسک بالقوه سیاسی ارزیابی می‌کنند؛ هرچند از اظهارنظر دقیق درباره اینکه چگونه پیروزی دونالد ترامپ جمهوری خواه می‌تواند بر کسب و کار آن‌ها تأثیر بگذارد، خودداری می‌کنند، ولی به عنوان مثال، یک بانکدار آلمانی گفته، در صورت انتخاب ترامپ، وی ریسک وارد شدن به تعامل با ایران را نخواهد پذیرفت. در این میان، ناکامی دولت روحانی در احیای اقتصاد ایران، می‌تواند سبب تقویت «تندروها» شود که رویکرد بسیار خصمانه‌تری نسبت به غرب دارند.
نظر شما
