انتشار جزئیاتی جدید از توافق روسیه و آمریکا بر سر سوریه
از چهار روز پیش و همزمان با اعلام توافق آمریکا و روسیه بر سر آتش‌بس در سوریه، بحث‌های فراوانی درباره این موضوع در محافل مختلف درگرفته است. در این میان، یک رسانه آمریکایی بامداد چهارشنبه مدعی دستیابی به جزئیات جدیدی از توافق آتش‌بس مسکو و واشنگتن شده است. خبرگزاری آسوشیتدپرس نوشته دو طرف ساز و کارهای فنی مفصلی برای پایان دادن به خشونت در حلب سوریه در نظر گرفته‌اند. مقام‌های آشنا به این سند توافق می‌گویند در این سند مجموعه‌ای از ملزومات فنی هم برای دولت سوریه و هم برای معارضان مسلح مشخص شده است. این محاسبات، برآوردهای دقیق درباره نحوه عقب‌نشینی هر یک از طرفین از شاهراتی در نزیکی حلب را نیز شامل می‌شوند. توافق آتش‌بس سوریه، روز جمعه بین آمریکا و روسیه امضا شد. جان کری، لحظاتی بعد از اجرایی شدن این آتش‌بس به صورت کوتاه درباره این توافق صحبت کرده و برخی مفاد آن را بازگو کرد.
مقام‌های آمریکایی که خواسته‌اند نامشان فاش نشود جزئیات بیشتری از مفاد این توافق را شرح داده‌اند. این مفاد به صورت زیر هستند: ۱- از روز دوشنبه، دولت بشار اسد و نیروهای معارضان بایستی به تمامی حملات با سلاح، اعم از بمباران‌های هوایی، خمپاره، موشک و موشک‌های ضد تانک هدایت‌شونده خودداری کنند. ۲- طرفین نباید به دنبال تصرف سرزمین باشند. ۳- آنها بایستی امکان دسترسی‌های بشردوستانه به تمامی افراد تحت نیاز را به صورت سریع، امن، بدون مانع و پایدار فراهم بیاورند. ۴- در مواقعی که به دفاع از خود نیاز است، بایستی از زور متناسب استفاده شود. ۵- دو گذرگاه در شاهراه کاستیلو راه‌اندازی خواهد شد. هلال احمر سوریه در ابتدا این گذرگاه‌ها را اداره خواهد کرد. امنیت، با رضایت دو جانبه دولت سوریه و نیروهای معارضان تعیین خواهد شد. سازمان ملل پرسنل را به صورت فیزیکی و از راه دور تحت نظر خواهد گرفت. ۶- دولت سوریه بایستی عقب‌نشینی کرده و نیروها، سلاح‌های سنگین و سایر تسلیحات خود را به نقاط متفاوتی از شاهراه کاستیلو منتقل کنند. در بعضی نقاط تانک‌ها، توپخانه‌ها و خمپاره‌اندازها بایستی دست‌کم ۳.۵ کیلومتر یا بیش از ۲ مایل عقب رانده شوند. در مکان‌ها دیگر، سربازان با سلاح‌های سبکتر بایستی دست‌کم ۵۰۰ یارد از جاده عقب‌نشینی کنند.
ادامه این موارد عبارت است از: ۷- معارضان نیز بایستی از این شاهراه عقب‌نشینی کنند. میزان عقب‌نشینی آنها در اکثر نقاط، همتراز یا مشابه میزان عقب‌نشینی نیروهای سوریه است. در شرق شاهراه کاستیلو، عقب‌نشینی آنها به اقدامات نیروهای کرد بستگی خواهد داشت. در صورتی که کردها ۵۰۰ یارد عقب‌نشینی کنند نیروهای معارضان هم بایستی همین مقدار عقب‌نشینی کنند. ۸- معارضان بایستی تمامی تلاششان را برای جلوگیری از پیشروی شبه‌نظامیان وابسته به القاعده به مناطق غیرنظامی به کار گیرند. ۹- تمام سوری‌‌ها، اعم از معارضان سوری با سلاح‌هایشان بایستی بتوانند حلب را از شاهراه کاستیلو ترک کنند. پیکارجویان بایستی این اقدامات را با مقام‌های سازمان ملل هماهنگ کنند. ۱۰- آمریکا و روسیه مواد تخلف از آتش‌بس را بررسی خواهند کرد. ۱۱- آمریکا و روسیه بعد از دست‌کم هفت روز متوالی از پایبندی به آتش‌بس، راه‌اندازی «مرکز مشترک اجرای (آتش‌بس)» را اعلام خواهند کرد.
سه مورد نهایی که «آسوشیتدپرس» به آنها اشاره کرده نیز عبارتند از: ۱۲- فعالیت‌های مقدماتی لازم برای آغاز به کار این مرکز، شامل تبادل اطلاعات جهت جدا کردن مناطق تحت کنترل شبه‌نظامیان وابسته به القاعده و مناطق معارضان بایستی از روز دوشنبه آغاز شده باشند. جداسازی‌های جامع‌تر بعد از راه اندازی مرکز مذکور اتفاق خواهد افتاد. ۱۳- آمریکا و روسیه از روز دوشنبه بایستی مشخص کردن مواضع داعش و شبه‌نظامیان وابسته به القاعده را آغاز کرده باشند، به گونه‌ای که حملات بتوانند فوراً بعد از راه‌اندازی ای مرکز آغاز شوند. همزمان با شروع اولین حملات، تمامی فعالیت‌های هوایی دولت سوریه بایستی در مناطق مورد توافق قطع شوند. ۱۴- آمریکا و روسیه، هر کدام می‌توانند از این توافقات انصراف بدهند.
گفتنی است علاوه بر موضوع جزئیات، مسئله‌ای که طی روزهای اخیر به طور مشخص درباره ایران مطرح شده، این بوده که آیا ایران به عنوان متحد اصلی دولت سوریه، از مفاد توافق روسیه و آمریکا آگاه بوده است یا خیر. در این زمینه، حسین شیخ‌الاسلام، مشاور وزیر خارجه کشورمان، امروز در مصاحبه‌ای در پاسخ به این سوال که ایران تا چه اندازه در متن و بطن رایزنی‌های روسیه و آمریکا درباره سوریه بوده است، خاطرنشان کرد: «پیش از آنکه مسکو و واشنگتن بر سر آتش‌بس به توافق نهایی برسند، روس‌ها یادداشتی را به ما دادند و ایران را از جزئیات احتمالی توافقشان با آمریکا آگاه کردند». شیخ‌الاسلام با اشاره به رایزنی‌های مستمر ایران و روسیه درباره سوریه اظهار داشت: «ما چندی پیش شاهد سفر میخاییل باگدانف، نماینده ویژه پوتین در امور خاورمیانه به تهران بودیم. روز دوشنبه نیز آقای جابری انصاری، معاون آقای ظریف به مسکو سفر کرد که طی آن طرفین درخصوص آخرین تحولات سوریه و همچنین خاورمیانه و نحوه همکاری با یکدیگر گفت‌وگو می‌کنند».
او همچنین در پاسخ به این سوال که آیا حضور مستقیم ایران در مذاکره با آمریکا نمی‌توانست منافع کشور را در خصوص سوریه بیشتر تامین کند، بیان کرد: «تنها رایزنی مستقیم ما با آنها در خصوص برجام است. ما در خصوص مسائل منطقه‌ای با امریکایی‌ها به صورت مسقتیم مذاکره نمی‌کنیم». سفیر پیشین ایران در سوریه افزود: «البته ایران در مذاکرات نهایی در عرصه بین‌المللی درخصوص سوریه حاضر خواهد بود اما باید دانست که ایران در سوریه حضور دارد و موفقیت در مبارزه با تروریسم نیز بستگی به همکاری با ایران دارد». شیخ‌الاسلام در خصوص اشتراک‌نظر و اختلاف دیدگاه ایران و روسیه درباره سوریه عنوان کرد: «روسیه در سوریه منافع خود را دارد و به خاطر منافع خود هم در سوریه وارد شده است. سیاست ایران در سوریه، حفظ و پشتیبانی از محور مقاومت است و این در حالی است که استکبار جهانی می‌خواهند محور مقاومت را تضعیف کند».
نظر شما
