پشت پرده سفر وزیر دفاع آمریکا به ترکیه و عراق
طی یکی دو روز اخیر، موضوع سفر وزیر دفاع آمریکا به ترکیه و عراق و مذاکرات وی با مقامات ارشد دو کشور، در عرصه رسانه‌ای و تحلیلی مورد توجه قرار گرفته است. وزیر دفاع آمریکا با پیشنهادی به آنکارا و بغداد رفت تا هم نظر اردوغان و هم عبادی را درباره حضور ترکیه در عملیات موصل تأمین کند که نتیجه آن طی روزهای آینده روشن خواهد شد. در همین راستا، اشتون کار‌تر، وزیر دفاع آمریکا جمعه ۳۰ مهر ماه به ترکیه رفت تا با مقامات این کشور درباره روابط دوجانبه و نیز حضور نظامی این کشور در خاک عراق مذاکراتی داشته باشد. وزارت دفاع آمریکا در بیانیه‌ای در این خصوص اعلام کرد: «کار‌تر برای گفت‌وگو دربارۀ مسائل امنیتی متعددی از جمله آخرین تحولات سوریه و عراق با سران ترکیه دیدار خواهد کرد». این دیدار در حالی صورت گرفت که مناقشه میان آنکارا و بغداد دربارۀ عملیات موصل و حضور نظامی ترکیه در شمال عراق بالا گرفته و آمریکا در این مناقشه بی‌طرف مانده و از طرفین درخواست کرد تا راه حلی دیپلماتیک برای این مسئله پیدا کنند.
خبرگزاری «تسنیم» در گزارش خود درباره این موضوع اشاره می‌کند که کار‌تر در نشست خبری مشترک با همتای ترکیه‌ای خود خواستار حضور ترکیه در عملیات آزادسازی موصل شد. وزیر دفاع آمریکا در ادامه خاطرنشان کرد: «فعالیت تمام طرف‌های حاضر در عراق باید در چارچوب احترام به حاکمیت کشور عراق صورت گیرد. ما نیز این گونه عمل می‌کنیم و هیچ عملیاتی را بدون کسب اجازه از حیدر العبادی انجام نمی‌دهیم». کار‌تر بعد از دیدار با وزیر دفاع، به کاخ «چانکایا» رفته و در آنجا نزدیک به یک ساعت با بینالی ییلدریرم، نخست وزیر ترکیه دیدار کرد. در این دیدار مذاکراتی در خصوص بحران کمپ بعشیقه میان عراق و ترکیه، تحولات سوریه و تحولات موصل صورت گرفت. وی پس از ییلدیریم به دیدار رجب طیب اردوغان رفت. بر اساس گزارش شبکه خبری «آناتولی»، در جریان این دیدار‌ها از سوی مقامات ترک تاکید شد که ترکیه در قبال حوادث سوریه و عراق بی‌تفاوت نخواهد ماند و حوادث رخ داده در منطقه را از نزدیک پیگیری خواهد کرد.
اشتون کار‌تر قرار بود پس از ترکیه عازم امارات متحده عربی، فرانسه و بلژیک شود، اما به بغداد رفت تا با مقامات عراقی دیدار و گفت‌وگو کند. ورود کار‌تر به عراق با بیانیه دولت عراق درباره حضور نظامیان ترکیه در خاک این کشور همزمان شد. در حالی که وزیر دفاع آمریکا از دستیابی عراق و ترکیه به توافقی خبر داده بود که در نهایت به ایفای نقش ترکیه در عملیات بازپس‌گیری موصل خواهد انجامید، دولت عراق توافق با ترکیه درباره عملیات موصل را تکذیب و اعلام کرد که آنکارا هیچ نقشی در این عملیات ندارد. سعد الحدیثی، سخنگوی رسمی دولت عراق در این خصوص گفت: اشتون کار‌تر، وزیر دفاع آمریکا تصریح کرد که توافق درباره جزئیات نقش احتمالی ترکیه در عملیات موصل صورت نگرفته و دولت عراق خود درباره این مساله تصمیم می‌گیرد و باید با آن موافقت کند. الحدیثی درباره موافقت دولت عراق با درخواست ترکیه برای شرکت در عملیات موصل گفت: «برای رسیدن به چنین توافقی هنوز زود است و دولت عراق هر درخواستی را که ارائه شود مورد بررسی قرار خواهد داد».
در دیدار کار‌تر و حیدر العبادی، نخست‌وزیر عراق نیز، عبادی بر لزوم حفظ تمامیت ارضی کشورش تأکید کرده و با تشکر از اعلام ترکیه برای کمک در آزادسازی موصل خاطرنشان کرد: «عراق برای عملیات موصل به هیچ نیروی خارجی احتیاج ندارد و نیروهای نظامی این کشور برای مقابله با داعش توانمندی کافی را دارند. زمانی که داعش موصل را تصرف کرد از ترکیه کمک خواستیم، اما این کشور کمکی نکرد».
از تحولات دو روز گذشته در ترکیه و عراق و سفر وزیر دفاع آمریکا به این دو کشور می‌توان چنین برداشت کرد که اختلافات برای حضور نیروی نظامی ترکیه در عراق عمق زیادی گرفته است. از یک سو، اردوغان مصمم است تا در ظاهر برای دفاع از اهل سنت موصل و در واقع برای نقش آفرینی در این منطقه مهم، بعد از داعش وارد عرصه شود، از سوی دیگر، دولت عراق با قاطعیت در مقابل این زیاده خواهی ایستادگی کرده و علاوه بر آن، نیروهای نظامی عراقی نیز تهدید کرده‌اند که اگر نیروهای ترک دخالت کنند با مقابله آن‌ها روبرو خواهند شد که این موضوع شرایط را پیچیده‌تر خواهد کرد. شاید بتوان گفت که منظور کار‌تر از توافق برای حضور ترکیه در عراق به شکل حضور جنگنده‌های ترکیه در این عملیات آن هم در قالب نیروهای ائتلاف بوده و نه مستقل؛ که در این حالت، علاوه بر تأمین خواسته عراق مبنی بر عدم مداخله ترکیه، اردوغان نیز می‌توانست حرف خود را به کرسی نشانده باشد. اما احتمالاً این پیشنهاد کار‌تر با مخالفت اردوغان روبرو شده و وی خواستار حضور زمینی نیروهای ترک شده که این موضوع غیر قابل انتظار برای کار‌تر باعث سفر از پیش اعلام نشده‌اش به عراق برای رایزنی با عبادی شد که البته با پاسخ محکم و قاطع طرف عراقی روبرو شد.
در همین راستا بود که شنبه شب، نخست وزیر ترکیه در اظهاراتی در یک برنامه زنده مشترک شبکه‌های مختلف تلویزیونی که پس از پایان بیست و پنجمین نشست «مشورت و ارزیابی» حزب عدالت و توسعه در استان افیون قره‌حصار برگزار شد، درباره عملیات موصل عراق، با اشاره به حضور نیروهای هوایی و زمینی در ائتلاف بین المللی، گفت: «ترکیه در بخش نیروی هوایی این ائتلاف قرار خواهد گرفت. در صورت نیاز به عملیات هوایی، جنگنده‌هایمان وارد عمل خواهند شد. در مورد توافق بر سر این موضوع هیچ تردیدی وجود ندارد». نتیجه اینکه وزیر دفاع آمریکا با پیشنهادی که امیدوار بود بتواند نظر هر دو طرف را تا حدی جلب کند، وارد ترکیه شد، اما طرف عراقی مصمم به عدم مداخله ترکیه در عملیات موصل است که این موضوع، سفر وزیر دفاع آمریکا به منطقه را بدون نتیجه در خور توجه روبرو کرد.
نظر شما
