اردوغان، سازمان شانگهای را جایگزین اتحادیه اروپا می‌کند؟
روند سرکوب و بازداشت مخالفان دولت ترکیه که از زمان وقوع کودتای نافرجام در این کشور آغاز شده، همچنان با شدت ادامه دارد و هر روز اخباری مبنی بر بازداشت و یا اخراج از شغل تعداد قابل توجهی از افراد که «وابسته به جنبش گولن» خوانده می‌شوند، منتشر می‌شود. این روند، در کنار برخی تنش‌های از پیش موجود میان ترکیه و برخی کشورهای اروپایی، سبب شده روند عضویت ترکیه در اتحادیه اروپا بیش از گذشته در هاله‌ای از ابهام قرار گیرد. اکنون و در شرایطی که پارلمان اروپا اعلام کرده برای توقف روند گفت‌و‌گوها جهت عضویت ترکیه در اتحادیه از اعضا رأی‌گیری خواهد کرد، موضع‌گیری‌هایی از جانب رئیس‌جمهور ترکیه مبنی بر احتمال حرکت به سمت انتخاب‌هایی به جز اتحادیه اروپا مطرح می‌شود. رجب طیب اردوغان از سوی دیگر اعلام کرده هر تصمیمی که اتحادیه اروپا درباره ترکیه بگیرد، هیچ اهمیتی ندارد.
در همین راستا، رئیس‌جمهور ترکیه امروز در سخنانی اعلام کرد که رأی پارلمان اروپا درباره متوقف کردن مذاکرات پیوستن ترکیه به اتحادیه اروپا، از دیدگاه وی هیچ ارزشی ندارد. اردوغان در سخنانی در کنفرانس سازمان همکاری اسلامی در استانبول تأکید کرد: «رأی نمایندگان پارلمان اروپا درباره توقف مذاکرات پیوستن ترکیه به اتحادیه اروپا از نظر ما هیچ ارزشی ندارد». وی در ادامه تصریح کرد: «ما بارها و بارها به روشنی اعلام کرده‌ایم که ما بیشتر از بسیاری از کشورهای اروپایی مراقب ارزش های اروپایی هستیم ولی نمی توانیم شاهد حمایت قاطع دوستان غربی مان باشیم... آنها به هیچ از یک قول‌های خود عمل نکرده‌اند». اردوغان افزود: «فردا یک نشست در پارلمان اروپا برگزار خواهد شد و آنها درباره مذاکرات پیوستن ترکیه به اتحادیه اروپا رأی‌گیری خواهند کرد. نتیجه هر چه باشد، از دیدگاه ما هیچ ارزشی ندارد».
از سوی دیگر، سه روز پیش، اردوغان همکاری با سازمان همکاری شانگهای را بدیلی برای عضویت ترکیه در اتحادیه اروپا خواند. رئیس‌جمهور ترکیه پس از بازگشت از نشست سازمان همکاری شانگهای که در ازبکستان برگزار شد، اعلام کرد که پیوستن ترکیه به اتحادیه اروپا تنها گزینه ممکن نیست و آنکارا می‌تواند با کشورهای چین و روسیه همکاری‌های نزدیک‌تری داشته باشد. روزنامه حریت از قول اردوغان نوشت پیوستن ترکیه به سازمان همکاری شانگهای می‌تواند بدیلی برای عضویت ترکیه در اتحادیه اروپا باشد. بنا به گزارش خبرگزاری آلمان، اردوغان در این زمینه با ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهور روسیه نیز گفت‌وگو و رایزنی کرده است. اردوغان پس از بازگشت از ازبکستان در این زمینه گفت: «اتحادیه اروپا حدود ۵۳ سال است که ما را معطل نگه داشته است».
«دویچه وله» در گزارشی درباره این موضوع می‌نویسد اتحادیه اروپا با نگرانی به تحولات اخیر ترکیه می‌نگرد. پس از کودتای نافرجام در ترکیه، دولت اردوغان دست به سخت‌گیری‌های شدیدی علیه مخالفان خود زد. ده‌ها هزار نفر از کار برکنار و هزاران نفر نیز بازداشت شدند. این اقدامات تنها به نیروهای نظامی و انتظامی محدود نشد و بسیاری از نهادهای غیرنظامی حکومتی، نظیر دستگاه قضایی و ادارات دولتی را نیز در بر گرفت. محدوده‌ی آزادی بیان تنگ‌تر شد و شماری از روزنامه‌نگاران مجبور به ترک ترکیه شده و عده‌ای نیز دستگیر شدند. اتحادیه اروپا این اقدامات را در تقابل با ارزش‌های دمکراسی غربی و جامعه باز دانسته و از آنها انتقاد کرده است. در مقابل، اردوغان نیز بارها از انتقادهای رهبران اتحادیه اروپا ابراز ناخشنودی کرده است. اردوغان در هفته‌های گذشته اعلام کرد که مذاکرات برای عضویت ترکیه در اتحادیه اروپا را متوقف کرده و خواهان برگزاری یک همه‌پرسی از شهروندان درباره پیوستن ترکیه به اتحادیه اروپا است.
رجب طیب اردوغان، رئیس جمهور ترکیه روز اول اکتبر در سخنرانی خود در مراسم آغاز کار سالانه مجلس ملی ترکیه با کلمات تند و تیزی از کشورهای عضو اتحادیه اروپا خواست درباره عضویت کشورش تصمیم نهایی بگیرند. اردوغان گفت: «اگر اتحادیه اروپا خواهان پذیرش عضویت کامل ترکیه است ما برای این کار آماده‌ایم. اما آنها باید بدانند که ما در این باره به پایان مرز صبرمان رسیده‌ایم». رئیس‌جمهور ترکیه افزود: «در این زمینه لازم نیست حاشیه‌پردازی کنید و یا به بازی‌های دپیلماتیک متوسل شوید. این تصمیم شماست که راه خود را با یا بدون ترکیه ادامه دهید. ما در انتظار یک پاسخ شفاف و صمیمانه از شما هستیم».
بحث پیوستن ترکیه به اتحادیه اروپا از سال‌های دهه ۶۰ میلادی مطرح بود؛ اما گفت‌وگوهای رسمی در این باره از زمان آغاز نخست‌وزیری اردوغان در سال ۲۰۰۳ آغاز شد. او در سال‌های گذشته توانست از فهرست طولانی خواست‌های اصلاحی اتحادیه اروپا در قوانین ترکیه یک سری را به انجام رساند، اما هنوز موارد بعضا حساسی از آنها عملی نشده است. گفت‌وگوهای عضویت ترکیه در اتحادیه اروپا پس از ناآرامی‌های پارک گزی در سال ۲۰۱۳ و افزایش انتقادهای اروپا از روش‌های اقتدارگرایانه اردوغان در اداره امور با کندی پیشرفت مواجه شد. پس از کودتای نافرجام ۱۵ ژوئیه در ترکیه و بازداشت‌ها و اخراج‌های پس از آن، روابط این کشور با اتحادیه اروپا بدتر شد. اردوغان در سخنرانی اول اکتبر خود خود در پارلمان این کشور گفت، ماه اکتبر ماه بسیار مهمی در مناسبات ترکیه با اتحادیه اروپا خواهد بود. وی افزود، ضروری است اتحادیه اروپا در این ماه شرط ویزا برای سفر شهروندان ترکیه به اروپا را لغو کند.
لغو ویزا برای شهروندان ترکیه در سفر به کشورهای عضو اتحادیه اروپا بخشی از توافق اتحادیه اروپا با این کشور درباره پناهجویان است. اتحادیه اروپا اصرار دارد که پیش از لغو ویزا، قانون ضدترور ترکیه تغییر کند. این قانون اگر تغییر نکند، می‌تواند دستاویز درخواست پناهندگی شهروندان این کشور در اتحادیه اروپا شود. ترکیه خواستار آن شده بود که اتحادیه اروپا حداکثر تا ماه اکتبر ۲۰۱۶ با لغو ویزا برای اتباع ترکیه موافقت کند. در غیر این صورت دولت این کشور توافقنامه با اتحادیه اروپا در مورد پناهجویان را لغو خواهد کرد. اکنون در شرایطی که حدود یک ماه از بازه زمانی مدنظر اردوغان گذشته، به نظر می‌رسد اتحادیه اروپا تصمیم خود را برای حرکت بدون ترکیه خواهد گرفت.
نظر شما
