پس از کویت، عراق هم از میانجی‌گری میان ایران و عربستان سخن گفت
هنوز مدت زیادی از اعلام خبر میانجی‌گری کویت میان ایران و کشورهای عربی حاشیه خلیج فارس، به ویژه عربستان سعودی نگذشته که وزیر خارجه عراق نیز از انجام تلاشی مشابه برای بهبود روابط تهران و ریاض سخن گفت. وزیر امور خارجه عراق درباره میانجی‌گری این کشور در روابط ایران و عربستان گفت: «این اقدامات از سال گذشته ادامه دارد و من پیام‌هایی میان دو کشور ردوبدل کرده‌ام». ابراهیم جعفری در گفتگوی اختصاصی با خبرنگار خبرگزاری صداوسیما دربارۀ روابط عراق و عربستان گفت: «تلاش می‌کنیم روابط دو کشور بهبود یابد». وی افزود: «روابط ما با کشورهای همسایه بر اساس واقعیت‌های منطقه و احترام به حاکمیت ملی و عدم مداخله در امور داخلی یکدیگر تعریف شده است و امیدواریم این روابط با احترام به حقوق یکدیگر گسترش یابد.»
وزیر امور خارجه عراق همچنین در مورد میانجی‌گری این کشور در روابط ایران و عربستان اظهار داشت: «این اقدامات از سال گذشته ادامه دارد و من پیام‌هایی میان دو کشور رد و بدل کرده‌ام، زیرا عربستان و ایران در غرب و شرق عراق قرار دارند و هرگونه بحران در روابط ایران و عربستان، عراق را هم تحت تأثیر قرار خواهد داد و نزدیکی روابط این کشور‌ها به نفع عراق نیز خواهد بود». وی در مورد اینکه آیا در این سفر حامل پیامی از جانب دولت عربستان بوده است یا خیر گفت: «پیام کتبی، خیر؛ اما من پیام‌هایی شفاهی را طی ماه‌های اخیر میان مسئولان این کشور‌ها ردوبدل کرده‌ام و تلاش خواهیم کرد مواضع آن‌ها را به هم نزدیک کنیم». جعفری همچنین دربارۀ جوسازی رسانه‌ای علیه روابط دوستانۀ ایران و عراق اظهار داشت: «این مسئله حاصل کار رسانه‌های مغرض است که تلاش می‌کنند روابط دوستانۀ دو کشور را به‌عنوان تهدید شیعه در منطقه جلوه دهند».
این اظهارات در شرایطی بیان می‌شود که روزنامه «رای الیوم» نیز دیروز در مطلبی به بررسی میانجی‌گری کویت میان کشورهای عربی و ایران برای حل اختلافات طرفین پرداخت. رای الیوم در این باره می‌نویسد: در روزهای اخیر «خالد الجارالله» وزیر خارجه کویت به صورت ناگهانی و بدون اعلام قبلی عنوان کرد که حامل پیامی از طرف ۶ کشور عربی به مسئولان ایران برای حل اختلافات فیمابین است و با مقامات ایرانی برای نحوه گفتگو و زمان آن رایزنی کرده است. همچنان مضمون این پیام از سوی کشورهای حاشیه خلیج فارس به صورت دقیق مشخص نیست؛ اما در هر صورت، نشانگر تمایل آن‌ها برای گفتگو است. بر همین اساس نیز کشور کویت از سوی شورای همکاری خلیج فارس، مامور شده است تا برای کاهش میزان تنش‌ها بین ایران و کشورهای عربی میانجی‌گری کند. از جمله این تنش‌ها، ممانعت سعودی‌ها از حضور حجاج ایرانی در مراسم حج امسال است.
آنچه که مشخص است، سعودی‌ها پس از بازپس گیری شهر حلب توسط ارتش سوریه و همچنین پیوستن ترکیه به محور روسیه، در سوریه شکست خورده‌اند. از سوی دیگر تجاوز سعودی‌ها به یمن در حال ورود به سال سوم است اما باز هم چیزی عاید سعودی‌ها نشده است. کویت از این میانجی‌گری حمایت می‌کند و احتمال دارد که این کشور در جریان نشست شورای همکاری خلیج فارس که در ماه گذشته در منامه پایتخت بحرین برگزار شد، به سعودی‌ها توصیه این میانجی‌گری را کرده است. در همین زمینه باید مواضع سعودی‌ها در چند بُعد بررسی کرد؛
۱- سعودی‌ها از ارسال پیام تسلیت به دولت ایران برای درگذشت آیت الله هاشمی رفسنجانی رئیس جمهور اسبق این کشور، خودداری کردند. این در حالی است که مرحوم رفسنجانی، دوست عربستان و رابط مهمی میان سعودی‌ها و ایران بود. تمام کشورهای حاشیه خلیج فارس به غیر از سعودی‌ها به ایران تسلیت گفتند. مواضع کشورهای حاشیه خلیج فارس همیشه با سعودی‌ها مطابق نیست. زیرا زمانی که سعودی‌ها سفارت خود را در تهران بستند، دیگر کشورهای حاشیه خلیج فارس چنین کاری نکردند.
۲- مقامات سعودی، هیأت ایرانی در امور حج و زیارت را برای بررسی مستلزمات حضور در مراسم حج سال آینده دعوت کردند و «قاضی عسگر» نماینده ولی فقیه در امور حج ایران نیز اعلام کرد که این دعوت را دریافت کرده و یک هیأت ایرانی روز ۲۳ ژانویه به ریاض سفر خواهد کرد تا با مقامات سعودی درباره حضور حجاج ایرانی در مراسم حج سال آینده رایزنی کنند. بیش از ۶۰ کشور برای مراسم حج سال آینده دعوت شده‌اند و سعودی‌ها می‌توانستند از ایران چشم پوشی کنند اما این کار را نکردند؛ موضوع حائز اهمیت در این راستا عدم تمایل سعودی‌ها به تداوم بحران و تنش‌ها در روابط طرفین است.
۳-میشل عون رئیس جمهور لبنان در اولین سفر خود از زمان روی کار آمدنش، به ریاض پایتخت عربستان رفت و مورد استقبال گرم سعودی‌ها قرار گرفت. این در حالی است که میشل عون، به محور ایران و سوریه نزدیک است و متحد قوی حزب الله لبنان محسوب می‌شود.
به نظر می‌رسد که سعودی‌ها به گفتگو با ایران از طریق کویت تمایل دارند و این موضوع را درک کرده‌اند؛ سعودی‌ها در حوزه نفتی در سازمان اوپک نیز، کاهش بیش از نیم میلیون بشکه نفت در روز را پذیرفتند اما بر کاهش تولید نفت از سوی ایران پای فشاری نکردند. سعودی‌ها همانند گذشته در موضع و جایگاهی قوی قرار ندارند تا بتوانند شروط خود را تحمیل کنند. زیرا از یک طرف درآمدهای نفتی آن‌ها کاهش یافته و از سوی دیگر نیز ترامپ رئیس جمهور جدید آمریکا در صدد است تا در مقابل حمایت امریکا از کشورهای حاشیه خلیج فارس بر این کشور‌ها، هزینه‌ای تعیین کند. ترامپ همچنین به دنبال این است که سعودی‌ها را به اتهام تروریسم مورد پیگرد قضایی قرار دهد. موفقیت میانجی‌گری کویت یا شکست این کشور، در وهله نخست به میزان انعطاف پذیری سعودی‌ها و تعامل دولت ایران با این کشور بستگی دارد. در صورتی که میانجی‌گری کویت به نتیجه موفقیت آمیز منجر شود، شاهد گشایش‌هایی در پرونده‌های منطقه از جمله سوریه و یمن و حضور حجاج ایرانی در مراسم حج سال آینده خواهیم بود.
نظر شما
