جمعه ۱۰ فروردين ۱۴۰۳
r_search
نوع نشریه:
نشریات:
از تاريخ:
تا تاریخ:
کد خبر: ۱۱۷۸۷
تاریخ انتشار: ۳۰ دی ۱۳۹۵ - ۱۰:۴۲
پررنگ شدن احتمال حضور آمریکا در مذاکرات «آستانه» به رغم مخالفت ایران

در حالی که چند روزی بیشتر تا زمان برگزاری مذاکرات صلح سوریه در پایتخت قزاقستان باقی نمانده، موضوع حضور یا عدم حضور آمریکا در این مذاکرات، به بحثی جدی و تعیین‌کننده تبدیل شده است. از هفته گذشته، زمزمه‌هایی درباره حضور آمریکا در این مذاکرات به گوش می‌رسید و اکنون آنچه مشخص است، این است که قرار است نمایندگان دونالد ترامپ، رئیس جمهور بعدی آمریکا، در این مذاکرات حضور یابند؛ مسأله ای که به شدت می‌تواند بر روند مذاکرات و خروجی آن تأثیرگذر باشد. این در حالی است که مطرح شدن حضور ایالات متحده در مذاکرات صلح سوریه، می‌تواند به عنوان یک فاکتور اساسی در تغییر آرایش سیاسی این مذاکرات عمل کند. این مسأله که از چندی پیش به شکلی ضمنی مطرح شده بود، اکنون با نزدیک شدن به زمان برگزاری مذاکرات در قزاقستان، به تدریج جنبه‌ای جدی‌تر به خود گرفته است و روسیه و ترکیه، از حضور ایالات متحده در این مذاکرات سخن به میان آورده‌اند.

محمد جواد ظریف، وزیر امور خارجه ایران، شامگاه سه‌شنبه مخالفت ایران با شرکت آمریکا در نشست آستانه را اعلام کرد و گفت: «مخالف حضور آمریکا در نشست آستانه هستیم و دعوتی از آنها نکرده‌ایم». موضع ظریف به روشنی در تقابل با موضع روسیه و ترکیه است که پیشتر عنوان شده بود که از دولت آتی آمریکا برای شرکت در مذاکرات صلح سوریه دعوت کرده‌اند. هم‌زمان با ظریف، علی شمخانی، دبیر شورای عالی امنیت ملی ایران نیز تأکید کرد که به دلیل مخالفت ایران، «هیچ‌گونه دعوت مشترکی» از سوی سه کشور مبتکر مذاکرات (روسیه، ترکیه و ایران) برای حضور آمریکا در مذاکرات صلح سوریه نشده است و «آمریکا در مدیریت و جمع‌بندی نتایج اجلاس آستانه نقشی نخواهد داشت». شمخانی ضمن تأکید بر حضور «پر رنگ و فعال» ایران در نشست آستانه گفت: «به طور قطع آمریکا در فرآیند گفت‌وگوها و جمع‌بندی نتایج اجلاس آستانه نقشی نخواهد داشت و احتمال دعوت کشور میزبان از آمریکا به عنوان ناظر در اجلاس وجود دارد».

روز ۱۳ ژانویه «واشنگتن پست» گزارش داده بود که دعوت از دولت دونالد ترامپ برای شرکت در مذاکرات آستانه، اواخر ماه دسامبر سال گذشته میلادی در یک گفت‌وگوی تلفنی از سوی سرگئی کیسلیاک، سفیر روسیه در آمریکا، با مایکل فلین مطرح شده است. فلین نامزد ترامپ برای پست مشاور امنیت ملی ریاست جمهوری آمریکاست. مارک تونر، معاون سخنگوی وزارت خارجه آمریکا نیز گفته بود که دولت اوباما «دعوتی رسمی» برای شرکت در نشست آستانه دریافت نکرده است. او در عین حال افزوده بود که اگر چنین دعوتنامه‌ای به دست دولت کنونی آمریکا برسد «حتماً به دولت بعدی توصیه خواهد کرد که در آن مذاکرات شرکت کند».

مولود چاووش‌اوغلو، وزیر امورخارجه ترکیه نیز همان زمان اعلام کرده بود که از دولت آمریکا برای شرکت در مذاکرات سوریه دعوت به عمل آمده است. اندک زمانی پس از اظهارات وزیر خارجه ایران در مخالفت با حضور آمریکا در نشست آستانه، جان کربی، سخنگوی وزارت خارجه ایالات متحده، دولت آتی این کشور را به شرکت در مذاکرات صلح سوریه در پایتخت قزاقستان ترغیب کرد. کربی همچنین گفت، از گزارش‌هایی درباره دعوت از دولت ترامپ برای شرکت در نشست آستانه مطلع است، اما هم‌زمان تأکید کرد که تصمیم‌گیری در این مورد بر عهده دولت آتی آمریکاست.

کاملاً روشن است که ترکیه و روسیه، از ورود آمریکا به مذاکرات صلح سوریه استقبال می‌کنند. بر خلاف ایران که این مسأله را چندان به نفع مذاکرات ندانسته و روز گذشته نیز محمد جواد ظریف، وزیر امور خارجه کشورمان بیان کرده است که ایران، آمریکا را به مذاکرات دعوت نکرده و مخالف حضورش در مذاکرات است. دلایل روسیه و ترکیه برای حضور آمریکا اما کاملاً مشخص است. ولادیمیر پوتین، مذاکرات آستانه را به عنوان نخستین قدم در راه آزمون آینده روابط میان روسیه و آمریکای ترامپ در نظر دارد و با توجه به هماهنگی‌های لفظی که این دو در سخنان خود پیرامون مسائل بین المللی دارند، مذاکرات صلح سوریه می‌تواند شروعی مناسب برای یک روابط هماهنگ و هارمونی در سیاست خارجی روسیه و آمریکا باشد.

کاملاً مشخص است که روسیه تا به اینجا آنچه از سوریه می‌خواسته، به دست آورده است: تثبیت قدرت خود به عنوان بازیگر تأثیرگذار و قدرت برتر در سوریه و خاورمیانه، تثبیت حضور خود در مناطق استراتژیک در لاذقیه و طرطوس و همچنین محدود کردن قدرت مانور تروریست‌های داعش که بخش‌هایی از آن در قفقاز شمالی می‌توانست دردسرهای جدی برای روس‌ها فراهم آورد. از این پس، کافی است، روسیه با محدود کردن هزینه‌های خود در سوریه - که نمود آن را در کاهش تعداد نظامیان حاضر در این کشور می‌بینیم - تنها نقش پدرخوانده و میانجی را در مذاکرات سوریه بازی کرده و تلاش کند تا توازن لازم میان بازیگران درگیر - ترکیه و ایران - برای رسیدن به نتیجه مطلوب خود ـ که ثبات وضعیت فعلی به نفع منافع بلند مدت روسیه است ـ ایجاد کند. از سوی دیگر، ترکیه که در پی شکست‌های اخیر روی زمین در سوریه و محدود شدن قدرت مانور معارضان مورد حمایت خود تن به شرکت در مذاکرات صلح و همراهی با روسیه و ایران داده است، به شدت از حضور آمریکا در این مذاکرات استقبال می‌کند. 

قطعاً حضور آمریکا می‌تواند منجر به تضعیف مواضع ایران و دولت سوریه در این مذاکرات شود که عملاً با توجه به قدرت چانه زنی بالای آمریکایی‌ها با روس‌ها بر خروجی مذاکرات تأثیر جدی خواهد داشت. هیچ بعید به نظر نمی‌رسد که دولت روسیه در این مذاکرات دست ایالات متحده را برای چیدمان دلخواه باز گذاشته تا بتواند صحنه مذاکرات در سوریه را به برگی برنده برای آینده روابط خود با دونالد ترامپ تبدیل سازد. در این شرایط و با توجه به نزدیکی مواضع ترکیه و آمریکا و از سوی دیگر با توجه به احتمال همراهی روس‌ها با آمریکا، قدرت مانور ایران در این مذاکرات بسیار محدود خواهد بود.

نظر شما
نام:
ایمیل:
* نظر: