ورود ممنوع!

دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور آمریکا روز جمعه با امضای فرمانی که ادعا شده هدف از آن «حفاظت از آمریکا در مقابل حملات تروریستی» است، ورود پناهجویان به آمریکا را برای ۴ ماه معلق کرد و موقتاً بازدید شهروندان هفت کشور با اکثریت مسلمان از جمله ایرانیان به آمریکا را ممنوع کرد. تصور می‌شود براساس این طرح، سفر شهروندان ایرانی ابتدا برای ۹۰ روز متوقف می شود، اما احتمال تمدید آن وجود دارد. هنوز معلوم نیست این دستور شامل دارندگان گرین کارت نیز می‌شود یا نه. این هفت کشور شامل ایران، عراق، لیبی، سومالی، سودان، سوریه و یمن هستند. گروه‌های حقوق بشر این تدابیر را تبعیض‌آمیز خواندند و گفتند که باعث سرگردانی پناهجویان در نواحی خطرناک می شود و وجهه ایالات متحده به عنوان سرزمین مهاجران را خدشه‌دار می‌کند. این دستور همچنین با انتقاد چهره‌های برجسته از جمله بنیان‌گذار فیسبوک و شماری از برندگان نوبل و دانشگاهیان برجسته در آمریکا روبرو شده است. 

«بی بی سی» ضمن انتشار گزارشی در این زمینه می‌نویسد شان اسپایسر، سخنگوی کاخ سفید، تدابیر تازه را «بررسی سختگیرانه» سابقه افراد توصیف کرده است. ترامپ پس از مراسم سوگند ژنرال جیمز ماتیس به عنوان وزیر دفاع در پنتاگون این دستور اجرایی را امضا کرد. دونالد ترامپ پیشتر در روز جمعه گفته بود که به مسیحیان سوریه که خواستار پناهندگی باشند، اولویت داده خواهد شد. او در مراسم روز جمعه در پنتاگون گفت: «من درحال اعمال تدابیر تازه بررسی (سابقه) افراد هستم تا جلوی ورود تروریست‌های رادیکال اسلام‌گرا به ایالات متحده گرفته شود. فقط باید کسانی را به کشورمان راه دهیم که از کشور ما حمایت می‌کنند و عمیقاً به مردم ما عشق می‌ورزند». 

متن این فرمان که چند ساعت بعد از امضای آن منتشر شد، حاوی این نکات است: تعلیق برنامه اجازه ورود پناهندگان به آمریکا برای ۱۲۰ روز؛ ممنوعیت ورود پناهندگان سوری تا زمان اعمال «تغییرات جدی» که «با منافع ملی سازگار است»؛ تعلیق ۹۰ روزه ورود از عراق، سوریه و کشورهایی که «موضوع نگرانی» هستند. در این فرمان مستقیماً از ایران نام برده نشده، اما به قوانینی اشاره می کند که شامل حال ایرانی‌ها هم خواهد شد؛ اولویت‌بندی ادعاهای پناهندگی در آینده بر اساس سرکوب مذهبی اگر شخص بخشی از یک اقلیت مذهبی در کشورش باشد؛ تعلیق فوری برنامه ای که به مهاجران اجازه می‌داد ویزای خود را بدون حضور در مصاحبه تمدید کنند.

استفان لگومسکی، مشاور سابق ارشد امور شهروندی و مهاجرت در دولت باراک اوباما، به نشریه «پروپابلیکا» گفت که از آنجا که این دستور منع سفر به کلمه «بیگانگان» اشاره دارد - اصطلاحی که شامل همه غیرشهروندان آمریکایی می‌شود – می‌تواند مانع بازگشت یا ورود دارندگان ویزا و حتی گرین کارت به آمریکا شود. به نوشته این نشریه، وکلا مطمئن نیستند که این دستور عملاً مانع بازگشت دارندگان گرین کارت (اقامت دائم) به آمریکا شود، اما احتمال آن وجود دارد. کاخ سفید هنوز به سوالات در این باره پاسخ نداده است. این در حالی است براساس آمارها در ده سال گذشته بیش از ۲۵۰ هزار ایرانی و عراقی گرین کارت گرفته‌اند. «نایاک»، شورای ملی ایرانیان آمریکا، در وبسایت خود نوشت که گزارش‌های تأیید نشده‌ای دریافت کرده مبنی بر اینکه ممکن است دارندگان گرین کارت نتوانند از خارج به آمریکا بازگردند. به گفته این گروه، این فرمان بر ایرانیانی که شهروند آمریکا هستند تأثیری نمی‌گذارد و نشانه‌ای نیست که دارندگان ویزای آمریکا که هم اکنون در این کشور هستند، در معرض خطر اخراج باشند.

گروه‌های مدنی طرفدار مهاجران و پناهندگان می‌گویند که در حال بررسی جزئیات دستور‌العمل‌های جدید ترامپ هستند و در برابر مواردی که خلاف قانون اساسی باشد، به آن اعتراض خواهند کرد. امضای این فرمان همچنین با انتقاد چهره‌های برجسته روبرو شده است. کمالا هریس، سناتور دمکرات از کالیفرنیا نوشت که این دستور در روز یادبود هولوکاست امضا شده است: «اشتباه نکنید این دستوری برای منع کردن ورود مسلمانان است... روسای جمهوری آمریکا از هر دوحزب برای چندین دهه درهای کشور را به روی کسانی که از خشونت و سرکوب می‌گریزند باز کرده بودند... در جریان هولوکاست، ما از دادن اجازه ورود به پناهجویانی مثل ان فرانک به کشورمان ناکام ماندیم. نباید بگذاریم تاریخ دوباره تکرار شود». ملاله یوسف‌زی، برنده جایزه صلح نوبل که هدف خشونت طالبان بوده نیز نوشت که از این تصمیم «دلشکسته» است. او گفت: «امروز رئیس‌جمهور آمریکا آقای ترامپ درحال بستن درها به روی کودکان، مادران و پدرانی است که از خشونت و جنگ می‌گریزند». 

همزمان شماری از برندگان جایزه نوبل و چهره‌های برجسته دانشگاهی در آمریکا از چنین طرحی انتقاد کردند. این نامه به امضای ده برنده جایزه نوبل و ده‌ها دانشگاهی دیگر از جمله تعدادی ایرانی رسیده است. آن‌ها نوشتند که «شرایط غیرواقع بینانه‌ای که برای پایان این ممنوعیت» در نظر گرفته شده این نگرانی را پدید می‌آورد که به ممنوعیتی دایمی منجر شود. آن‌ها این دستور را «تبعیض‌آمیز» خواندند چون به طور غیرمنصفانه‌ای گروه بزرگی از مهاجران و غیرمهاجران را براساس ملیت هدف می‌گیرد که همه آن‌ها دارای اکثریت مسلمان هستند». آن‌ها نوشتند: «ایالات متحده یک کشور دموکراتیک است و تقسیم‌بندی افراد براساس قومیت و مذهب در تضاد فاحش با ارزش‌ها و اصول مورد قبول ما قرار دارد». آن‌ها همچنین گفتند که این دستور به زیان منافع ملی آمریکاست، چون به پیشتازی آمریکا در زمینه آموزش عالی و تحقیق لطمه می‌زند. آن‌ها نوشتند: «در سه سال گذشته بیش از ۳۰۰۰ دانشجو فقط از ایران از دانشگاه‌های آمریکا دکتری گرفته‌اند». در این نامه همچنین به هزینه‌های این فرمان برای اعضای جامعه دانشگاهی آمریکا اشاره شده است؛ چون بر اعضای خانواده‌های آن‌ها که در خارج از آمریکا زندگی می‌کنند اثر می‌گذارد. آن‌ها در پایان این دستور را «غیرانسانی، بی‌تاثیر و غیرآمریکایی» توصیف کردند. گفتنی است خبر احتمال صدور چنین فرمانی ابتدا روز ۲۴ ژانویه منتشر شد و از همان ابتدا، واکنش گروه‌ها و افراد مختلف را در داخل و خارج ایران به دنبال داشت.