۱۰ درصد افراد به این بیماری مبتلا هستند و عده کمی درباره آن می‌دانند
سندرم پای بی‌قرار (Restless Legs Syndrom) که به اختصار RLS نیز نامیده می‌شود، بر اساس آنچه در «وب‌ام‌دی» توضیح داده شده، احساس ناراحتی خاصی در پا‌ها (و گاهی دست‌ها یا سایر بخش‌های بدن) است. این ناراحتی به صورت خارش، سوزن سوزن شدن، و احساس‌هایی از این دست ظاهر می‌شود و فرد را وامی‌دارد که پا‌ها یا عضو درگیر را مدام حرکت دهد و تا چنین کاری نکند، آرام نخواهد گرفت.
این احساس معمولا هنگام استراحت، به ویژه وقتی فرد می‌نشیند یا دراز می‌کشد، شدید‌تر می‌شود. البته، بروز این علائم دائمی نیست. آن‌ها می‌آیند و می‌روند و شدتشان نیز ممکن است تغییر کند. به‌علاوه، شدت بروز علائم در افراد گوناگون نیز متفاوت است اما یک قاعده کلی حین بروز این علائم برقرار است: شدت علائم بیماری هنگام غروب یا شب وخیم‌تر می‌شود و در برخی افراد چنان موجب اختلال خواب می‌شود که کیفیت زندگی آنان را تحت‌الشعاع قرار خواهد داد. به گزارش سلامت آنلاین به نقل از پریونشن، آمار‌ها حکایت از آن دارند که ۱۰ درصد آمریکایی‌ها به این سندروم مرموز مبتلا هستند. دکتر دیوید رایزن، محقق خواب و استادیار عصب‌شناسی در دانشکده پزشکی پرلمن در دانشگاه پنسیلوانیا، می‌گوید متخصصان تقسیم‌بندی کلاسیکی برای RLS دارند و آن در دو دسته اولیه و ثانویه جای می‌دهند.
این متخصصان «RLS ثانویه را حاصل برخی مشکلات قابل تشخیص، مانند کمبود آهن یا بیماری‌های کلیوی، به حساب می‌آورند». اگر این مشکلات بنا به مورد با مصرف مکمل‌های آهن یا پیوند کلیه برطرف شود، علائم این سندرم نیز از بین خواهد رفت اما RLS اولیه خصوصیتی ژنتیکی به حساب می‌آید که فرد با آن متولد می‌شود. در سایه پیشرفت‌هایی که در پژوهش‌های ژنتیک طی ۱۰ سال اخیر حاصل شده، تفکیک و تمایز میان این دو دسته تا حدودی از میان رفته است. از سوی دیگر، چنین نیست که همه مبتلایان به بیماری‌های کلیوی یا کمبود آهن به RLS هم مبتلا شوند. آنچه اکنون می‌دانیم این است که ظاهرا کمبود آهن و بیماری کلیوی می‌تواند زمینه بروز این بیماری را در افرادیفراهم کند که استعداد ژنتیکی دارند.
دانشمندان هنوز علت دقیق ابتلا به سندروم پای بی‌قرار را نمی‌دانند. آنچه اکنون مسلم است این نکته است که شیوع این سندرم در میان زنان حدود دو برابر مردان است، و هر چند ممکن است پاگیر هر فردی شود، علائمش معمولا با افزایش سن وخیم‌تر خواهد شد. رایزن می‌گوید: محققان تعدادی ژن را شناسایی کرده‌اند که ظاهرا می‌توانند در بروز RLS نقش ایفا کنند. البته در حال حاضر دانش ما از این بیماری بسیار ابتدایی است. پژوهش‌های بسیاری باید انجام شود تا بدانیم چگونه ژن‌ها می‌توانند سبب بروز این سندروم شود.»
با این حال، جنبه‌های مهمی از این سندرم هست که متخصصان در موردشان اطمینان دارند:
- یک بیماری واقعی
رایزن می‌گوید این سندرم بی‌تردید یک بیماری واقعی است. اگر بی‌قراری پای افراد آنقدر شدید باشد که مانع خوابیدنشان شود، نه تنها آن‌ها همیشه احساس خسته خواهند کرد، بلکه با افزایش خطر بیماری‌های قلبی، فشار خون بالا، و به طور کلی زندگی نه چندان سالم مواجه خواهند بود. حتی پژوهش‌هایی ابتدایی هستند که نشان می‌دهند RLS وخیم می‌تواند با خطر بالا‌تر سکته مغزی مرتبط باشد. طبق اعلام موسسه ملی سلامت آمریکا، پزشکان برای تشخیص RLS معمولا چهار معیاردارند:
۱. علائم شب‌ها وخیم‌تر از صبح‌هاست.
۲. تمایل فرد به حرکت دادن پا‌ها بسیار شدید است و به رفتاری ناگزیر تبدیل می‌شود.
۳. ظاهرا استراحت کردن یا خوابیدن سبب بروز علائم می‌شود.
۴. ظاهرا با حرکت دادن مداوم پا‌ها علائم از بین می‌رود.
- دارو درمانی، نه برای همه
رایزن می‌گوید برای برخی افراد، حرکت مداوم تنها اقدام موثری است که آرامشان خواهد کرد، اما متاسفانه اثر این اقدام موقت است، یعنی وقتی دیگر پایشان را تکان ندهند، مشکل هم اغلب بلافاصله برمی‌گردد. برای برخی از این افراد، البته نه همه، می‌توان از دارو کمک گرفت. برخی از این دارو‌ها روی گیرنده‌های مربوط به انتقال‌دهنده عصبی دوپامین در مغز عمل می‌کنند، برخی دیگر بر ورود کلسیم به سلول‌ها اثر می‌گذارند، و البته داروهای دیگری هم هستند که جنبه تخدیری یا تسکینی دارند. او می‌گوید دلیل تاثیر این دارو‌ها در چنین مواردی دقیقا روشن نیست.
در مقابل، افرادی که به RLS ملایم مبتلا هستند ممکن است با تغیر ساده‌ای در سبک زندگی مانند افزایش تحرک جسمانی و ورزش و مصرف کمتر کافئین بر مشکل غلبه کنند. رایزن می‌گوید گاهی برای رفع بی‌قراری پا‌ها به نوع دیگری از تحریک حسی، مانند حرکات کششی روزانه یا حتی صرفا ماساژ مناسب، نیاز داریم که تحریک حسی حاصل از این سندروم را خنثی کند. به همین دلیل است که برای برخی افراد وان آب گرم یا جکوزی راه حل بسیار مطلوب و متبوعی است. برخی هم هستند که می‌گویند دستگاه‌های ماساژ مورد تایید سازمان غذا و داروی آمریکا در رفع علائم بیماریشان موثر بوده است.
- غوز بالای غوز
رایزن می‌گوید این بیماری را فقط و فقط می‌توان بر اساس علائمش، و نه به هیچ طریق دیگری، تعریف کرد و توضیح داد، در نتیجه بسیاری از افراد غیرمبتلا درکی از آن ندارند. به همین دلیل است که بسیاری از بیماران شکایت مشترکی دارند: «اعضای خانواده می‌گویند مگر به سرت زده که شب‌ها مدام راه می‌روی. چرا نمی‌توانی سر جایت بند شوی؟» در واقع یکی از مشکلات اساسی سندرم پای بی‌قرار همین جنبه اجتماعی این بیماری است. متاسفانه، در اغلب موارد، توضیح دادن این بیماری به افرادی که به آن مبتلا نیستند بسیار دشوار است، و همین امر سبب ناراحتی بیشتر در افراد مبتلا می-شود. افرادی که سردرد دارند به راحتی می‌توانند از مشکلشان حرف بزنند. کافی است بگویند «سرم درد می‌کند»؛ دیگران به آسانی می‌فهمند که آن‌ها چه می‌گویند و از چه مشکلی حرف می‌زنند. اما بسیاری از مبتلایان به RLS نمی‌دانند چگونه باید مشکلشان را شرح دهند.
این احساس معمولا هنگام استراحت، به ویژه وقتی فرد می‌نشیند یا دراز می‌کشد، شدید‌تر می‌شود. البته، بروز این علائم دائمی نیست. آن‌ها می‌آیند و می‌روند و شدتشان نیز ممکن است تغییر کند. به‌علاوه، شدت بروز علائم در افراد گوناگون نیز متفاوت است اما یک قاعده کلی حین بروز این علائم برقرار است: شدت علائم بیماری هنگام غروب یا شب وخیم‌تر می‌شود و در برخی افراد چنان موجب اختلال خواب می‌شود که کیفیت زندگی آنان را تحت‌الشعاع قرار خواهد داد. به گزارش سلامت آنلاین به نقل از پریونشن، آمار‌ها حکایت از آن دارند که ۱۰ درصد آمریکایی‌ها به این سندروم مرموز مبتلا هستند. دکتر دیوید رایزن، محقق خواب و استادیار عصب‌شناسی در دانشکده پزشکی پرلمن در دانشگاه پنسیلوانیا، می‌گوید متخصصان تقسیم‌بندی کلاسیکی برای RLS دارند و آن در دو دسته اولیه و ثانویه جای می‌دهند.
این متخصصان «RLS ثانویه را حاصل برخی مشکلات قابل تشخیص، مانند کمبود آهن یا بیماری‌های کلیوی، به حساب می‌آورند». اگر این مشکلات بنا به مورد با مصرف مکمل‌های آهن یا پیوند کلیه برطرف شود، علائم این سندرم نیز از بین خواهد رفت اما RLS اولیه خصوصیتی ژنتیکی به حساب می‌آید که فرد با آن متولد می‌شود. در سایه پیشرفت‌هایی که در پژوهش‌های ژنتیک طی ۱۰ سال اخیر حاصل شده، تفکیک و تمایز میان این دو دسته تا حدودی از میان رفته است. از سوی دیگر، چنین نیست که همه مبتلایان به بیماری‌های کلیوی یا کمبود آهن به RLS هم مبتلا شوند. آنچه اکنون می‌دانیم این است که ظاهرا کمبود آهن و بیماری کلیوی می‌تواند زمینه بروز این بیماری را در افرادیفراهم کند که استعداد ژنتیکی دارند.
دانشمندان هنوز علت دقیق ابتلا به سندروم پای بی‌قرار را نمی‌دانند. آنچه اکنون مسلم است این نکته است که شیوع این سندرم در میان زنان حدود دو برابر مردان است، و هر چند ممکن است پاگیر هر فردی شود، علائمش معمولا با افزایش سن وخیم‌تر خواهد شد. رایزن می‌گوید: محققان تعدادی ژن را شناسایی کرده‌اند که ظاهرا می‌توانند در بروز RLS نقش ایفا کنند. البته در حال حاضر دانش ما از این بیماری بسیار ابتدایی است. پژوهش‌های بسیاری باید انجام شود تا بدانیم چگونه ژن‌ها می‌توانند سبب بروز این سندروم شود.»
با این حال، جنبه‌های مهمی از این سندرم هست که متخصصان در موردشان اطمینان دارند:
- یک بیماری واقعی
رایزن می‌گوید این سندرم بی‌تردید یک بیماری واقعی است. اگر بی‌قراری پای افراد آنقدر شدید باشد که مانع خوابیدنشان شود، نه تنها آن‌ها همیشه احساس خسته خواهند کرد، بلکه با افزایش خطر بیماری‌های قلبی، فشار خون بالا، و به طور کلی زندگی نه چندان سالم مواجه خواهند بود. حتی پژوهش‌هایی ابتدایی هستند که نشان می‌دهند RLS وخیم می‌تواند با خطر بالا‌تر سکته مغزی مرتبط باشد. طبق اعلام موسسه ملی سلامت آمریکا، پزشکان برای تشخیص RLS معمولا چهار معیاردارند:
۱. علائم شب‌ها وخیم‌تر از صبح‌هاست.
۲. تمایل فرد به حرکت دادن پا‌ها بسیار شدید است و به رفتاری ناگزیر تبدیل می‌شود.
۳. ظاهرا استراحت کردن یا خوابیدن سبب بروز علائم می‌شود.
۴. ظاهرا با حرکت دادن مداوم پا‌ها علائم از بین می‌رود.
- دارو درمانی، نه برای همه
رایزن می‌گوید برای برخی افراد، حرکت مداوم تنها اقدام موثری است که آرامشان خواهد کرد، اما متاسفانه اثر این اقدام موقت است، یعنی وقتی دیگر پایشان را تکان ندهند، مشکل هم اغلب بلافاصله برمی‌گردد. برای برخی از این افراد، البته نه همه، می‌توان از دارو کمک گرفت. برخی از این دارو‌ها روی گیرنده‌های مربوط به انتقال‌دهنده عصبی دوپامین در مغز عمل می‌کنند، برخی دیگر بر ورود کلسیم به سلول‌ها اثر می‌گذارند، و البته داروهای دیگری هم هستند که جنبه تخدیری یا تسکینی دارند. او می‌گوید دلیل تاثیر این دارو‌ها در چنین مواردی دقیقا روشن نیست.
در مقابل، افرادی که به RLS ملایم مبتلا هستند ممکن است با تغیر ساده‌ای در سبک زندگی مانند افزایش تحرک جسمانی و ورزش و مصرف کمتر کافئین بر مشکل غلبه کنند. رایزن می‌گوید گاهی برای رفع بی‌قراری پا‌ها به نوع دیگری از تحریک حسی، مانند حرکات کششی روزانه یا حتی صرفا ماساژ مناسب، نیاز داریم که تحریک حسی حاصل از این سندروم را خنثی کند. به همین دلیل است که برای برخی افراد وان آب گرم یا جکوزی راه حل بسیار مطلوب و متبوعی است. برخی هم هستند که می‌گویند دستگاه‌های ماساژ مورد تایید سازمان غذا و داروی آمریکا در رفع علائم بیماریشان موثر بوده است.
- غوز بالای غوز
رایزن می‌گوید این بیماری را فقط و فقط می‌توان بر اساس علائمش، و نه به هیچ طریق دیگری، تعریف کرد و توضیح داد، در نتیجه بسیاری از افراد غیرمبتلا درکی از آن ندارند. به همین دلیل است که بسیاری از بیماران شکایت مشترکی دارند: «اعضای خانواده می‌گویند مگر به سرت زده که شب‌ها مدام راه می‌روی. چرا نمی‌توانی سر جایت بند شوی؟» در واقع یکی از مشکلات اساسی سندرم پای بی‌قرار همین جنبه اجتماعی این بیماری است. متاسفانه، در اغلب موارد، توضیح دادن این بیماری به افرادی که به آن مبتلا نیستند بسیار دشوار است، و همین امر سبب ناراحتی بیشتر در افراد مبتلا می-شود. افرادی که سردرد دارند به راحتی می‌توانند از مشکلشان حرف بزنند. کافی است بگویند «سرم درد می‌کند»؛ دیگران به آسانی می‌فهمند که آن‌ها چه می‌گویند و از چه مشکلی حرف می‌زنند. اما بسیاری از مبتلایان به RLS نمی‌دانند چگونه باید مشکلشان را شرح دهند.
نظر شما
